شايد تاكنون براي شما اين سوال مطرح شده باشد كه علت افت ناگهاني سرعت كامپيوتر و كند كار كردن آن چيست و براي بهبود و يا افزايش سرعت آن مي بايست چه اقدام و يا اقداماتي را انجام داد؟ پاسخ به سوال فوق متغير بوده و ممكن است دلايل متعددي در اين رابطه وجود داشته باشد.


در برخي موارد ممكن است با رعايت برخي نكات ساده در خصوص نحوه نگهداري سيستم مشكل برطرف گردد و در موارد ديگر ممكن است مجبور به ارتقاء سيستم و يا تعويض قطعات مسئله دار گرديم. در ادامه به برخي نكات اوليه به منظور بهبود كارآئي سيستم اشاره مي گردد.


اجراي دقيق Scan disk:


وجود اشكال در فايل هاي ذخيره شده بر روي هارد ديسك ممكن است كاهش كارآئي سيستم و بروز اشكالات فيزيكي هارد ديسك را بدنبال داشته باشد. با اجراي برنامه Scan disk مي توان تعداد زيادي از خطاهاي موجود بر روي هارد ديسك را برطرف نمود. برنامه فوق بررسي لازم در خصوص وجود اشكالات فيزيكي بر روي هارد ديسك را نيز انجام خواهد داد. بخاطر داشته باشيد كه با توجه به ظرفيت هارد ديسك نصب شده بر روي كامپيوتر، فرآيند بررسي وضعيت هارد ديسك مي تواند مدت زمان زيادي بطول انجامد و نمي بايست در اين فاصله عمليات خاصي را انجام داد.


حذف فايل هاي موقت موجود بر روي هارد ديسك:


فايل هاي موقت به آندسته از فايل ها اطلاق مي گردد كه معمولا " پس از نصب يك برنامه همچنان بر روي هارد ديسك باقي مي مانند و مي توان بدون نگراني اقدام به حذف آنان نمود.


حذف اطلاعات موجود در Cache برنامه مرورگر:


فايل هاي cache شده، به آندسته از فايل هائي اطلاق مي گردد كه در زمان استفاده از اينترنت بر روي سيستم شما باقي مانده و اغلب شامل تصاويري مي باشند كه به منظور نمايش صحيح صفحات وب، برنامه مرورگر مجبور به دريافت آنان از اينترنت شده است.


defrag نمودن فايل هاي موجود بر روي هارد ديسك:


defrag، سازماندهي فايل هاي موجود بر روي هارد ديسك را بگونه اي انجام خواهد داد كه امكان بازيابي آنان با سرعت بيشتري ميسر مي گردد.


اجراي يك برنامه ويروس ياب:


اغلب ويروس هاي كامپيوتري درصد بالائي از منابع سيستم را استفاده مي نمايند. همين موضوع مي تواند كاهش كارآئي سيستم را بدنبال داشته باشد. برخي از ويروس ها حتي مي توانند باعث از كارافتادن كامل سيستم گردند. به منظور برخورد موثر با ويروس هاي موجود همواره سعي نمائيد كه از يك برنامه آنتي ويروس بهنگام شده استفاده كرده و عمليات پويش به منظور يافتن ويروس را در فواصل زماني خاصي تكرار نمائيد


بررسي سيستم به منظور وجود Spyware:


تعداد زيادي از وب سايـت ها بدون آگاهي شما اقدام به نصب Spyware بر روي سيستم شما مي نمايند. يك spyware مي تواند صرفا " در حد و اندازه يك كوكي ساده باشد كه وب سايت هاي ملاقات شده توسط شما را در خود ثبت مي نمايد و يا برنامه هائي باشند كه امكان دستيابي ساير افراد به كامپيوتر شما را فراهم مي نمايند. در اين رابطه مي توان از برنامه هاي متعدد Anti Spyware به منظور پويش و برخورد با اين نوع برنامه ها استفاده نمود.


غيرفعال نمودن برنامه هاي نصب شده غيرضروري:


يكي ديگر از دلايلي كه مي تواند كاهش سرعت كامپيوتر را بدنبال داشته باشد، تعداد و تنوع برنامه هائي است كه در زمان راه اندازي سيستم اجراء مي گردند. در ويندوز XP مي توان با استفاده از برنامه كاربردي MsConfig برنامه هائي را كه در زمان راه انداري سيستم فعال مي گردند مشاهده و در رابطه با آنان تعيين تكليف نمود. با استفاده از برنامه MsConfig صرفا " مي توان ليست برنامه هائي را كه در زمان راه اندازي سيستم اجراء مي گردند مشاهده نمود و نمي توان از اين طريق آنان را حذف نمود. پيشنهاد مي گردد كه حتي المقدور از نصب برنامه هاي غير ضروري بر روي كامپيوتر اجتناب گردد، چراكه هر برنامه پس از نصب درصدي از منابع سيستم را استفاده خواهد كرد و بديهي است كه در اينچنين مواردي مي بايست در انتظار كاهش كارآئي سيستم بود. بخاطر داشته باشيد كه براي حذف يك برنامه از روي كامپيوتر از برنامه هائي موسوم به Uninstall مي بايست استفاده گردد. حذف فولدرهاي حاوي برنامه به تنهائي در اين رابطه كافي نبوده و اطلاعات مربوط به آنان همچنان در ريجستري باقي خواهد ماند.


پاك كردن ريجستري:


ريجستري تنظيمات و اطلاعات مورد نياز ويندوز و ساير برنامه هاي نصب شده را در خود نگهداري مي نمايد. به موازات افزايش فرآيندهاي نصب و يا Uninstall ممكن است اطلاعات غيرضروري متعددي در ريجستري باقي بماند. در چنين مواردي مي توان براي حذف اطلاعات غيرضروري موجود در ريجستري از برنامه هاي كاربردي متعددي استفاده نمود.


ايجاد يك فايل Swap با ظرفيت ثابت:


هر يك از نسخه هاي ويندوز تابع يك رويكرد خاص براي Paging و فايل swap ذخيره شده بر روي هارد ديسك مي باشند. پس از اشغال تمامي فضاي حافظه اصلي از فايل swap به منظور ذخيره اطلاعات استفاده خواهد شد. اندازه فايل فوق ثابت نبوده و مي تواند با توجه به شرايط موجود تغيير نمايد. پس از استفاده از تمامي فضاي حافظه و ظرفيت اختصتاص يافته براي فايل swap، ويندوز اقدام به افزايش ظرفيت آن مي نمايد. در صورت تحقق چنين شرايطي سرعت و كارآئي سيستم كاهش پيدا خواهد كرد. براي مشخص نمودن ظرفيت فايل swap مي توان از گزينه System موجود در control panel استفاده نمود ( System |Advanced | Performance Settings | Advanced | Virtual memory ). مثلا " مي توان حداقل و حداكثر ظرفيت فايل swap را مشابه و معادل سيصد مگابايت در نظر گرفت.


بهنگام نمودن درايورهاي سيستم:


پيشنهاد مي گردد همواره درايورهاي مربوط به كارت ويدئو و كنترل كننده IDE بهنگام شده و از جديدترين درايورهاي ارائه شده مرتبط با آنان استفاده گردد.


استفاده از حافظه RAM بيشتر و هارد درايوهائي با 7200 دور در دقيقه ( RPM ):


حافظه اصلي و هارد درايو دو قطعه اصلي در كامپيوتر مي باشند كه نسبت به پردازنده داراي سرعت بمراتب كمتري مي باشند. افزايش حافظه RAM مي تواند اثرات مثبتي را در ارتباط با سرعت اجراي برنامه هاي كامپيوتري بدنبال داشته باشد. سعي گردد از هارد درايوهائي استفاده گردد كه RPM ( دور در دقيقه ) بالائي داشته باشند ( نظير 7200 دور در دقيقه ).


تبديل سيستم فايل:


در صورتي كه بر روي سيستم شما ويندوز 95 نصب شده است، ويندوز از سيستم فايل FAT 16 استفاده مي نمايد. در صورت تبديل سيستم فايل فوق به FAT 32، سرعت سيستم افزايش نخواهد يافت ولي حجم و تعداد فايل هائي را كه مي توان بر روي هارد ديسك ذخيره نمود، افزايش مي يابد. در صورت استفاده از ويندوز XP و يا 2000، ارتقاء FAT16/32 به NTFS بهبود كارآئي و امنيت سيستم را بدنبال خواهد داشت. توجه داشته باشيد كه پس از تبديل سيستم فايل، امكان برگشت به وضعيت قبلي وجود نخواهد داشت. نسخه هاي ويندوز 95، 98، SE و ME قادر به خواندن اطلاعات از سيستم فايل NTFS نمي باشند. بنابراين در صورتي كه قصد استفاده از سيستم به صورت dual-booting ( نصب بيش از يك سيستم عامل و انتخاب يكي از آنان در زمان راه اندازي سيستم ) را داشته باشيد و يا تمايل به اشتراك درايوهاي موجود بين چندين سيستم عامل را داريد، بهتر است كه از FAT32 استفاده نمائيد.


در صورتي كه تمامي موارد اشاره شده منجر به حل مشكل كاهش سرعت نگردد، مي توان هارد ديسك را مجددا " فرمت و اقدام به نصب سيستم عامل و ساير نرم افزارهاي دلخواه نمود و يا در صورت ضرورت سخت افزار سيستم را ارتقاء داد.