شرکت تعاونی شرکتی است مرکب از اشخاص حقیقی و یا حقوقی ( غیر دولتی) که به منظور رفع نیازمندی های مشترک وبهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از طریق خودیاری و کمک متقابل وهمکاری آنان موافق اصولی که در این قانون (قانون شرکت های تعاونی) مطرح است تشکیل می شود. تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از 7 نفر کمتر باشد.
• بازرسان
بازرس یا بازرسان شرکت های تعاونی باید از بین اعضای تعاونی ( اشخاص حقیقی یا حقوقی) و برای مدت یکسال انتخاب می شوند و شرکت می تواند علاوه بر بازرس/ بازرسان اصلی به تعداد لازم عده ای را به عنوان بازرس علی البدل انتخاب نماید. در صورت فوت یا ممنوعیت قانونی و یا استعفای بازرس/ بازرسان اصلی، هیات مدیره مکلف است ظرف مدت ده روز بازرس یا بازرسان علی البدل را به ترتیب اولویت آرا، و برای بقیه مدت، دعوت به همکاری نماید ( تبصره 1 ماده 40 بخش تعاونی)
• اهمیت بازرسی در شرکت های تعاونی
بازرسی در شرکت های تعاونی از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است. بازرس حاضر و ناظر بر اعمال هیات مدیره است و به حساب های شرکت رسیدگی می کند؛ نسبت به ترازنامه ارائه شده توسط هیات مدیره اظهارنظر می نماید؛ مراقب بی ترتیبی ها و قانون شکنی های احتمالی هیات مدیره است؛ در صورتی که تشخیص دهد هیات مدیره مرتکب تخلفات و اعمال خلاف قانون ( اعمال خلاف اساسنامه، خلاف مقررات و تصمیمات مجامع، خلاف آیین نامه های مصوبه و بالاخره خلاف مقررات جاری مملکتی ) شده اند، می تواند مجمع را جهت اتخاذ تصمیم نسبت به موضوعات مورد نظر خود دعوت به تشکیل جلسه نماید؛ به علاوه، اعضاء می توانند شکایت خود را از هیات مدیره تقدیم بازرس شرکت کنند و بازرس موظف است به شکایت اعضاء رسیدگی و ضمن تنظیم گزارشی، شکایت آنها را در مجمع عمومی مطرح نماید و در صورت لزوم به مراجع ذیربط منعکس سازد ( بند 3ماده 41 قانون بخش تعاونی). بازرسی در شرکت های تعاونی کاری است پرارج و پر اهمیت و پیچیده و بازرس در شرکت های تعاونی حافظ حقوق اعضای تعاونی است. بنابراین، اعضای شرکت های تعاونی بایستی در انتخاب بازرسین دقت نموده شخص شایسته، متعادل، امین و مطلع به امور حسابداری و اداری را انتخاب نمایند و بهتر است اشخاصی که مخصوصاً در امور حسابداری سر رشته ندارند از داوطلب شدن در بازرسی شرکت های تعاونی احتراز نمایند.
• شرایط انتخاب بازرس
به موجب ماده 38 قانون بخش تعاونی اعضای هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان باید واجد شرایط ذیل باشند :
1- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
2- عدم ممنوعیت قانونی و حجر
3- دارا بودن اطلاعات یا تجربه لازم برای انجام وظایف متناسب با آن تعاونی
4- ایمان و تعهد عملی به اسلام ( در تعاونی های متشکل از اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تعهد عملی به دین خود)
5- عدم سابقه محکومیت ارتشاء (رشوه گرفتن)، اختلاس، کلاهبرداری، خیانت در امانت، تدلیس، تصرف غیر قانونی در اموال دولتی و ورشکستگی به تقصیر
6- عدم عضویت در گروه های محارب (جنگجو،یاغی علیه حکومت اسلامی) و عدم ارتکاب جرائم بر ضد امنیت و جعل اسناد
• وظایف بازرسان
اهم وظایف بازرسان در شرکت های تعاونی به شرح زیر است :
1- رسیدگی به حساب های شرکت حداقل سالی دو بار و مخصوصاً رسیدگی به صورت حساب ها و ترازنامه سالانه و اعلام نظر خود تا بیست روز قبل از جلسه و اظهارنظر درباره گزارش هیات مدیره در مورد عملکرد اداری و مالی شرکت.
یکی از با اهمیت ترین وظایف بازرسان ملاحظه و اظهارنظر نسبت به بیلان (عملکرد،کارنامه) و ترازنامه شش ماهه و سالانه شرکت است. بازرسان شرکت های تعاونی مانند بازرسان شرکت های سهامی می بایستی مخصوصاً بیست روز قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی ترازنامه و حساب سود و زیان و بیلان(ترازنامه) شرکت را ملاحظه و اظهارنظر نموده و ضمیمه گزارشی تقدیم مجمع نمایند آنان مکلف هستند درباره صحت و درستی ترازنامه و صورت دارایی، صورتحساب دوره عملکرد، حساب سود و زیان، موجودی کالا، بستانکاران، بدهکاران، قراردادهای منعقده با بانک ها، نحوه هزینه مخارج و درستی آنها و غیره اظهارنظر نمایند؛ بازرس/ بازرسان در شرکت های تعاونی باید اطمینان حاصل نمایند که حقوق صاحبان سهام در حدودی که قانون و اساسنامه شرکت تعیین کرده است به طور یکسان رعایت شده است و نیز باید گزارش عملکرد مالی و اداری هیات مدیره را بازرسان مورد ملاحظه و بررسی قرار دهند و در صورتی که مدیران شرکت اطلاعاتی بر خلاف حقیقت در اختیار صاحبان سهام قرار دهند، آنها مکلف هستند مجمع عمومی را از حقایق امر آگاه سازند.
2- نظارت مستمر بر انطباق نحوه اداره امور تعاونی و عملیات و معاملات انجام شده با اساسنامه و قوانین و مقررات و دستورالعمل های مربوطه.
برای این منظور بازرسان می توانند هر موقع که مقتضی بدانند، به نحوی که به عملیات جاری شرکت لطمه وارد نشود، حساب ها و دفاتر و اسناد و مدارک مالی و دارایی های نقدی و غیر نقدی و برگه های بهادار و موجودی کالا و غیره را شخصاً و در صورت لزوم با استفاده از کارشناس رسیدگی کنند؛از طرف دیگر می دانیم که اداره امور شرکت توسط هیات مدیره منتخب مجمع عمومی صاحبان سهام که عالی ترین تشکل سهامداران است انجام می پذیرد.
هیات مدیره می بایستی در اداره امور شرکت مقررات اساسنامه و در صورت لزوم قانون شرکت های تعاونی و قانون بخش تعاونی، همچنین آیین نامه های مربوطه و آیین نامه های مصوبه مجمع و تصمیماتی را که توسط مجمع اتخاذ و جهت اجرا به هیات مدیره ابلاغ می گردد را ملاک و ضابطه مدیریت خود قرار دهد. مثلا مجمع عمومی چنانچه با تصویب آیین نامه اجرایی اعطای وام مقدار و میزانی را برای اعطای وام به تصویب برساند، هیات مدیره نمی تواند از مقدار پیش بینی شده تجاوز نماید و یا در پرداخت حقوق و سایر مزایای قانونی به کارکنان باید بر اساس قوانین مملکتی ( مانند قانون کار، آیین نامه های وزارت کار، بخش نامه های وزارت کار) و آیین نامه استخدامی مصوب مجمع عمل و اقدام نماید.
3- درخواست رفع تخلف از هیأت مدیره و اعلام جرم علیه هیأت مدیره
بازرس/ بازرسان، چنانچه ضمن انجام وظایف خود به تخلفی برخور نمودند، بدواً باید موضوع را کتباً به هیئت مدیره و مدیر عامل تذکر و رفع تخلف (نقیصه) را تقاضا نمایند؛ وهرگاه از وقوع جرمی مطلع شوند باید به وزارت تعاون به لحاظ آگاه ساختن و تجدید نظرآنان در صلاحیت وشایستگی مدیران و به مراجع قضایی جهت رسیدگی واستیفای حقوق شرکت اعلام جرم نمایند و نیز می بایستی موضوع را در اولین مجمع عمومی مطرح وصاحبان سهام را از اوضاع مطلع سازند.
4- رسیدگی به شکایت اعضاء وارائه گزارش به مجمع عمومی و مزاجع ذیربط
نظارت وبازرسی در شرکت های تعاونی مختص بازرس/ بازرسان است لیکن چنانچه عضوی از تعاونی از عملکرد شرکت (هیئت مدیره ، مدیر عامل ) اعتراض وشکایتی داشته باشد، مانند اینکه هیئت مدیره در حق وی سهمیه وی را مراعات نکرده باشد ( در تعاونی های تهیه و توزیع) و یا در خرید سهام در حق وی تبعیض قائل شده باشد یا حقوق وی را کمتر از اعضاء پرداخت کرده باشد( درشرکت های تعاونی کار وتولید) و یا در استحقاق وی به داشتن مسکن از بعضی از امتیازات وی چشم پوشی کرده باشد (در تعاونی های مسکن) و یا با وجود داشتن شرایط ، از اعطای وام واعتبار به وی کوتاهی شده باشد ( در تعاونی های اعتبار) و یا اولویت او در دریافت بعضی از کالاها نادیده گرفته شود ( در تعاونی های صنایع کوچک) ومانند آن بدواً باید مراتب را به اطلاع بازرس/ بازرسان شرکت برساند. بازرس/ بازرسان شرکت موظف هستند در نهایت بی طرفی وحفظ اعتبار وشئون مدیران شرکت و بی اعتنا به هر گونه شایعه سازی و برکنار از هر گونه پیش داوری نسبت به صحت وسقم ادعاها واعتراضات به شکایت های اعضاء رسیدگی نموده، در صورت صحت شکوائیه وچنانچه هیأت مدیره با تذکر به تخلفات به عمل آمده رفع اثر ننماید موضوع را با گزارشی جهت طرح وبررسی به مجمع عمومی و عنداللزوم به (وزارت تعاون ویا هر مرجع ذیربط ) دیگر اطلاع دهد.
کلیه امور ثبتی و اداری خود را به ما بسپارید.
ثبت شرکت کیا، افتخار دارد با بهره گیری از توان بالای کادر توانمند خود ، در سریع ترین زمان ممکن اقدامات حقوقی و ثبتی لازم را جهت ثبت شرکت شما عزیزان به عمل آورد.


وظایف بازرسان در شرکت های تعاونی