اسم تراریخته مقداری ترسناک به نظر می رسد و آدم را یاد فیلمهای علمی تخیلی می اندازد اما به زبان ساده ، محصول تراریخته یعنی دستکاری ژنتیکی محصولات یا جانوران . یعنی یک یا چند ژن را به یک محصول یا جانور اضافه کنیم یا از آن کم کنیم تا ویژگی های آن محصول یا جانور را تغییر دهیم . مثلا کاری کنیم ، میوه سیب ویتامین های بیشتری داشته باشد یا پروتئین تولید کند .

تراریخته به انگلیسی Transgenesis که از دو واژه Transformation و Genesis گرفته شده است. ترنسفورمیشن یعنی تغییر شکل و Genesis هم یعنی اصل و ریشه ی چیزی . پس Transgenesis یعنی تغییر دادن ژن اولیه و اصلی یه جاندار .
محصول تراریخته برای این تراریزی میشوند که در برابر تهدیدها ، آفت ها یا بیماری ها مقاوم شوند . مثلا محصول گندم ، نیشکر ، ذرت و … را طوری با مهندسی ژنتیک تغییر میدهند که آفت رویشان تاثیر نگذارد . بدین طریق محصول با کیفیت تر تولید میشود .

بی تعارف می شود گفت، فعلا از محصولات تراریخته دارند سوء استفاده می کنند تا پول بیشتری به جیب بزنند . و ما انسان ها به خاطر پول بیشتر هرکاری انجام می دهیم!
نکته مهم این که اگه چند ژن به محصول جدید اضافه شود میگویند تراریخته؛ ولی اگر چند ژن از آن کم شود یا کاری کنند که عملکرد نوعی از ژن مختل شود ، در اصطلاح ” فروریخته ” می شود.ضمنا تراریزی توسط دستگاه مخصوص انجام میشود . یکی از مهمترین دستگاه ها Gene Gun هست که تصویرش رو می بینید :


دستگاه تزریق ژن برای تولید محصولات تراریخته

حیوانات تراریخته - این حیوانات زبان بسته همیشه بازیچه دست اشرف مخلوقات هستند ! البته لازم به ذکر است که این خیلی خوب است که حیوانات وجود دارند وگرنه تمام این آزمایشات باید روی خود انسان انجام میشد . تراریزی در حیوانات هم انجام میشود . برای اینکه گونه ای جدید از پروتئین یا مواد خوراکی را در آنها بوجود بیاوریم ، و هم اینکه گونه ای جدید از حیوانات را داشته باشیم که در برابر تهدیدات زیست محیطی مقاوم تر باشند .مثلا در عکس زیر می بینید که ژن رویش و کنترل مو در موش سمت چپی برداشته شده . ببینید این بینوا چه شکلی شده است. موش سمت راستی یه موش عادی بدون دستکاری هست . پس موش زیر یک موش فروریخته است چون ژن آن برداشته شده است.



موش فروریخته یا Knock out

یا مثلا در تصویر زیر موش هایی را می بینید که ژنشان دستکاری شده تا بتوانند پروتئین فلورسنت سبز داشته باشند .پروتئین فلورسنت سبز حاوی 238 اسید آمینه هست . می دانید که بعضی از اسید های آمینه برای بدن ضروری هستند . اسید آمینه جزء تشکیل دهنده پروتئین می باشد . حیوانات تراریخته که به پروتئین فلورسنت سبز مجهز میشوند ، زیر نور آبی یا فرابنفش ، به رنگ سبز دیده میشوند : ( موش وسطی موش معمولی است .



موش تراریخته

گیاهان تراریخته -
تراریزی در مورد گیاهان هم انجام میشوند . علت وجود محصولات تراریخته در گیاهان این است که در برابر آفت و جانوران موذی در امان باشند و یا اینکه ویژگی جدیدی به گیاه اضافه شود که برای مصرف کننده مفید باشد . البته تولید کننده هم از این محصولات تراریخته سود می برد .در سال 1997 حدود 5 میلیون کودک در جنوب شرق آسیا به خاطر کمبود ویتامین A دچار بیماری خشکی چشم شدند ! از 5 میلیون کودک، حدود یک میلیون و 250 هزار نفرشان کور شدند !!! و بخاطر همین برنج های آنجا را تراریخته کردند ، یعنی کاری کردن که ویتامین A درون برنج بوجود بیاد تا این بیماری رفع شود . برای اینکار مقادیری از ژننرگس زرد رو به خاک های زراعی آن منطقه اضافه کردند تا بتوانند ماده بتاکاروتن را بیشتر کنند . بتاکاروتن ، زمینه ساز تولید ویتامین A هست . در نتیجه به این برنج برنج طلایی یا Golden Rice گفته می شود.



محصولات تراریخته – برنج طلایی

امیدواریم علم محصولات تراریخته در ایران رشد نکند! چون کسی به نفع مردم محصول دستکاری شده درست نمی کند ، طوری محصول را تولید می کنند تا وزن آن بیشتر شود و بتوانند بیشتر بفروشند! . و کاری ندارند که مردم بیمار بشوند یا نه !