بخش نخست، لاک پشت برکه‌ای
لاک پشت‌ها گونه‌های مختلفی دارند و معمولاً درخانه‌ها از لاک پشت‌های آب شیرین نگهداری می‌کنند. در این میان لاک پشت‌های آب شیرین نیز دارای چند گونه در ایران هستند و در حال حاضر برای نگهداری در خانه‌ها از گونه‌های خارجی نیز استفاده می‌کنند. در این شماره به لاک پشت آب شیرین و روش‌ها و شرایط نگهداری آن می‌پردازیم. اما قبل از این که به این موضوع بپردازیم، به یاد داشته باشید که هنگام خرید لاک پشت به نوع آن توجه داشته باشید زیرا برخی از فروشندگان حیوانات به طور غیر قانونی و خلاف قوانین زیست محیطی عمل می‌کنند و گونه‌های کمیاب و در حال انقراض لاک پشت‌های ایران را برای فروش عرضه می‌کنند که به طور جدی باید از خرید آنها خودداری کنید تا به این ترتیب در حفاظت از گونه‌های نادر و در حال انقراض کشورمان سهمی داشته باشید.
لاک پشت برکه‌ای گونه‌ای از لاک پشت‌های آب شیرین است که در تالاب‌ها و آبگیرهای ایران به فراوانی یافت می‌شود و به عنوان حیوان خانگی در تراریوم‌ها (نوعی محفظه شبیه آکواریوم که برای نگهداری جانوران نیمه آبزی بکار می‌رود) نگهداری می‌شود.این لاک پشت در آب‌های با جریان کند و راکد زندگی می‌کند و در استان‌های شمالی، غربی، جنوب غربی از جمله گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، لرستان و فارس زندگی می‌کند.این جانور بی آزار می‌تواند تا صد سال یا بیشتر عمر کند ولی گاهی مرگ آنها خیلی سریع فرا می‌رسد و ممکن است به دلیل صدمات ناشی از حمل، گرسنگی و شرایط بد نگهداری آنها در منازل و نامتعادل بودن هوای محیط باشد.در رابطه با تغذیه می‌توانید از غذاهایی که در فروشگاه‌های ماهیان آکواریومی برای تغذیه ماهیان عرضه می‌شود مانند کرم قرمز فریز شده، میگوی نمکی، گوشت (به مقدار کم) و البته مقدار بسیار کمی سبزیجات مانند کاهو، کرفس، کلم، گوجه فرنگی و غیره به عنوان منبع غذای گیاهی استفاده کنید. اگر از غذایی مثل کاهو برای لاک پشت‌های آب شیرین زیاد استفاده شود باعث ایجاد علائم اسهال در لاک پشت می‌شود و در این حالت مدفوع آن بسیار نرم می‌شود و به سرعت می‌تواند باعث آلودگی آب و ایجاد بوی بد در آب شود. توجه کنید که غذاهای فوق را باید در آب در اختیار لاک پشت قرار دهید. معمولاً تا مدتی لاک پشت کمی ترسو است و از نزدیک شدن و گرفتن غذا خودداری می‌کند، بنابراین در اوایل غذا کمی در اختیارش قرار دهید و از آکواریوم یا محل نگهداری آن دور شوید تا موجب ترس آنها نشوید ولی پس از مدتی لاک پشت‌ها حتی از دست شما نیز غذا می‌گیرند.
نگهداری لاک پشت
بخش دوم، لاک پشت برکه‌ای
برخی تصور می‌کنند که برای نگهداری این لاک پشت نیاز به یک آکواریوم بزرگ است و به همین خاطر تمایلی به نگهداری این حیوان ندارند. اما باید گفت که بر خلاف تصور برخی افراد، این حیوان نیاز به آکواریوم بزرگ و لبریز از آب ندارد و با یک ظرف کوچک از آب می‌توان از آن نگهداری کرد. بیشتر افراد آنها را درون حوض، استخر و آکواریوم نگه می‌دارند اما در تشتی کوچک در کنار اتاق نگهداری جانور راحت‌تر است. این لاک پشت به آب عمیق نیاز ندارد زیرا خیلی وقت‌ها دوست دارد روی سنگ،چوب یا لبه حوض استراحت کند. به همین خاطر ساخت استراحتگاه برای جانور لازم است یا این که عمق آب به حدی باشد که بتواند به راحتی سر خود را از آب بیرون بیاورد. لاک پشت‌های آبی عادت دارند که در فضای باز و نیز خشکی گردش کنند برای همین آکواریوم گزینه مناسبی برای نگهداری آنها نیست. به همین دلیل اگر در ظرف آبی باشند، می‌توانند بیرون بیایند و به گردش در اتاق یا حیاط منزل بپردازند. باید محل قرار گیری ظرف آب ثابت باشد و تغییری نکند چرا که لاک پشت به زودی به آن محل عادت می‌کند و به درون ظرف آب برمی گردد. لاک پشت‌های کوچک را هرگز با لاک‌پشت‌های بزرگ در یک جا قرار ندهید برای این که به آنها آسیب‌های جدی وارد خواهد شد.بیشتر مکان‌هایی که برای نگهداری آن انتخاب می‌شود، تنگ و کوچک هستند. در حالی که نباید در چنین جایی زندگی کند و به اسارت خویش آگاه شود. مکانی به عرض و طول 4 متر می‌تواند جای مناسبی برای زیست لاک پشت آبی باشد. در حالی که در اثر ناآگاهی برخی افراد آن را در قوطی یا داخل کارتن نگهداری می‌کنند. لاک پشت‌ها ممکن است به علت تمایلی که به گیاهان و سبزیجات نشان می‌دهند، گل‌های باغچه یا گلخانه را از بین ببرند ولی به هر حال توصیه می‌شود که آن را در فضای آزاد مثل باغچه‌ها نگهداری کرد ولی غذایشان از منابع دیگری فراهم شود. ممکن است با رها کردن آن در باغ در اندک زمانی ناپدید شود یا از سوراخی فرار کند. در هنگام شروع فصل پائیز باید حیوان در مکانی مهار شود زیرا به خواب زمستانی فرو خواهد رفت. برای این منظور چنانچه قسمتی از باغ یا حیاط سیم کشی و محصور شود بهتر است. گلخانه نیز مکان بسیار مناسبی برای نگهداری این حیوان است.
اگر برای مدتی لاک پشت خود را در منطقه معینی از باغ غذا دهید، حیوان به زودی عادت کرده و هر روز برای گرفتن غذا به همان نقطه مراجعت می‌کند. اگر لاک پشت به صورت آزادانه نگهداری می‌شود، یک گودال کوچک که بتواند به راحتی در آن وارد و خارج شود بسیار مناسب است.
لاک پشت‌های کوچکی که تازه سر از تخم درمی‌آورند باید درون یک محفظه قرار گیرند و یک ظرف آب نیز در کنار آنها گذاشت. هر روز باید مدتی مقابل نور خورشید قرار بگیرند تا قوی شوند. به این نکته توجه داشته باشید که آفتاب برای لاک پشت‌ها بسیار ضروری است و نبود محلی برای آفتاب گیری ممکن است باعث مبتلا شدن حیوان به بیماری‌های عفونی شود یا این که دچار ضعف جسمانی شود.
برای خواب زمستانی آنها نیز باید جای مناسبی را تدارک دید. باید توجه داشت که تشک معمولی یا ماسه نرم، خاک اره به عنوان بستری برای استراحت حیوان مناسب نیست.
نگهداری لاک پشت
بخش سوم، لاک پشت برکه‌ای
لاک‌پشت برای این که خواب آرام و مداومی داشته باشد باید در محلی به خواب رود که گرمای آن بین 5 تا 8 درجه سانتیگراد باشد.
ممکن است این پرسش مطرح شود که آیا لاک‌پشت‌هایی که همنشین انسان شده‌اند می‌توانند از خواب زمستانی خود چشم بپوشند؟ جواب کاملاً منفی است زیرا براساس تحقیقات انجام شده تعداد
مرگ و میر در لاک‌پشت‌هایی که به خواب زمستانی فرو نرفته‌اند دو برابر بیشتر است.
این حیوان برای این که به خواب زمستانی فرو رود باید درونش خالی از طعام باشد به همین علت در طبیعت هشت روز قبل از این که به آرامش زمستانی برسد، خوراکی نمی‌خورد در حالی که در اسارت تا آخرین ساعات به آنها غذا خورانده می‌شود.
کوران شدید هوا، مرطوب و نمناک بودن بیش از حد محل زندگی و پائین بودن حرارت محیط آنها را به سرعت به بیماری‌های ریوی مبتلا می‌سازد.
در صورتی که قصد نگهداری طولانی‌مدّت و اصولی از لاک‌پشت خود را دارید، یک آکواریوم کوچک را به پهلو روی آکواریوم اصلی خود قرار دهید و با استفاده از یک قطعه پلاستیک مثلاً یک فیلتر زیر شنی، یک پل برای عبور لاک پشت‌ها از آب آکواریوم اصلی به خشکی آکواریوم کوچکتر بسازید. در انتخاب قطعة پلاستیکی توجّه کنید که به حالتی باشد تا بر اثر تماس با سطح پایینی لاک باعث خراشیدن و از بین رفتن آن در مدّت‌های طولانی نشود.
لاک‌پشت‌ها مدفوع بسیار‌اندکی دارند. تمیز کردن این مدفوع راحت است و هر چند وقت یک بار تشت لاک‌پشت باید شسته و ضدعفونی شود. خود لاک‌پشت نیز باید شسته شود. این کار را با مقدار یک قاشق چایخوری شامپو بچه ملایم و اسفنج نرم ابری صورت بگیرد. مواظب باشید که کف شامپو درون لاک لاک‌پشت نشود.
هنگام خرید لاک‌پشت به وضع لاک‌پشت نگاه کنید. اگر در آکواریوم بسیار سریع شنا می‌کند بسیار سالم و سرحال است. هر لاک‌پشت مشخصه خاص خود را دارد. لاک لاک‌پشت آب شیرین نباید خیلی نرم باشد و با انگشت فرو نرود.
اصولاً خزندگان از جمله لاک‌پشت‌ها از تمیز‌ترین حیوانات بشمار می‌آیند و اگر بوی بدی از آنها به شامه برسد به دلیل محل زندگی آنها است که آلوده است و باید به سرعت تمیز شود. همچنین لاک‌پشت هنگام ترس مدفوع می‌کند.
قبل از خرید لاک‌پشت لازم است به برخی نکات بهداشتی توجه شود. اغلب فروشندگان حیوانات خانگی معمولاً لاک‌پشت‌ها را در یک محیط مناسب و تمیز قرار نمی‌دهند و ممکن است آنها دچار آسیب، عفونت، سوءتغذیه و سالمونلا باشند. به همین دلیل باید لاک‌پشت جدید را سه ماه قرنطینه کنید.
به منظور بهداشت شخصی و نیز جلوگیری از سرایت برخی بیماری‌ها و انگل‌ها به لاک‌پشت، قبل و بعد از دست زدن به لاک‌پشت و محیط آن باید دست‌ها را شست.
این مورد به ویژه برای کودکان باید رعایت شود. صابون‌های مایع ضد باکتری برای این کار مناسب و راحت‌تر هستند. دمای آب را 24 تا 5/25 درجه سانتیگراد و دمای آفتابگیر را 2/32 درجه سانتیگراد قرار دهید.
نگهداری لاک پشت
بخش چهارم، لاک پشت برکه‌ای
تصور بر این است که لاک پشت‌های ماده هنگامی که به سی تا پنجاه سالگی می‌رسند، تخمگذاری را شروع می‌کنند ولی باید توجه داشت که این امر به طور دقیق مشخص نشده است. بین هر دو دوره تخمگذاری به طور معمول دو تا چهار سال فاصله وجود دارد اما ماده تا سنین 70 تا 100 سالگی قابلیت تولید مثل را دارد. نکته جالب این است که به طور معمول ماده‌ها به همان محلی که به دنیا آمده‌اند برای تخمگذاری باز می‌گردند.
وزن متوسط لاک پشت‌های تخمگذار از 136کیلو تجاوز می‌کند و متوسط طول آنها یک متر یا بیشتر است آنها در هر دوره تخمگذاری حدود110 تخم می‌گذارند. پس از تخمگذاری حدود 55 روز بعد تخم‌ها تبدیل به نوزاد می‌شوند.
طرز تشخیص لاک پشت نر از ماده به راحتی میسر است. ابتدا لاک پشت را به صورت وارونه در دست بگیرید و به لبه پوششی که زیر شکم را فرا گرفته نگاه کنید. لاک زیر شکم نر، بیضی شکل و محدب است ولی لاک زیر شکم ماده‌ها پهن است.
لاک پشت ماده پس از جفتگیری با دو پای عقبی خود که دارای ناخن‌های قوی هستند، زمین را می‌کند و تخم‌های خود را در عمق 12 سانتی متری آن می‌گذارد و با دقت و حوصله خاک‌ها را سر جای خود می‌ریزد سپس زمین را مسطح می‌کند. به طوری که غیر ممکن است کسی بتواند به وجود آنها پی ببرد. به طور معمول نوزادان از چهار تا هشت هفته بعد سر از تخم در می‌آورند. در این هنگام آنها را باید درون یک محفظه قرار داد و یک فنجان آب نیز در کنار آنها گذاشت. هر روز باید مدتی مقابل نور خورشید قرار بگیرند تا قوی شوند.
در رابطه با تغذیه لاک پشت می‌توان از غذاهایی مانند کرم‌های فریز شده (در فروشگاه‌های ماهیان زینتی وجود دارد)، میگوی نمکی، گوشت دل (به مقدار کم) و مقدار بسیار کمی کاهو و سبزیجات دیگر به عنوان منبع غذای گیاهی استفاده کنید. باید توجه داشت که اگر از غذایی مثل کاهو به فراوانی برای لاک پشت‌های آب شیرین استفاده شود، باعث بروز علائم اسهال در لاک پشت می‌شود و در این حالت مدفوع آن بسیار نرم می‌شود و به سرعت می‌تواند باعث آلودگی آب و ایجاد بوی بد در آب شود. به طور کلی گیاهان آبزی، سبزیجات، حشرات، ماهی و غیره به عنوان رژیم غذایی متنوع بسیار متعادل، مقوی و سرشار از کلسیم و ویتامین‌ها است.
ترکیبات فسفر و کلسیم عناصر مهمی از لاک و استخوان‌ها را تشکیل می‌دهند. هر چند، مقدار بیشتر از حد فسفر با حل شدن در کلسیم از بدن خارج می‌شود. اگر کلسیم مورد نیاز در دسترس نباشد این کلسیم از استخوان‌ها و لاک تهیه خواهد شد و لاک‌پشت دچار بیماری سوخت و ساز و نرمی لاک می‌شود. در یک رژیم غذایی متوازن مقدار کلسیم باید بیشتر از فسفر باشد. غالب گیاهان به دلیل داشتن «اگزالیک اسید» و oxalates مانع جذب کلسیم می‌شوند. به همین منظور باید از مصرف گیاهانی مانندریواس به دلیل داشتن مقدار زیاد و خطرناک «اگزالیک اسید» خودداری کرد. خزندگان ولاک پشت‌ها می‌توانند به نوعی بیماری نقرس، نوعی از ورم مفاصل که بر اثر انباشته شدن کریستال «اسید اوریک» در مفاصل به وجود می‌آید مبتلا شوند. مهمترین عامل ابتلا به نقرس استفاده زیاد از پورین (purine) در رژیم غذایی است.
کاربر برتر مـاه
