پرورش گل سنبل
سنبل گیاهی است که از زمانهای قدیم کاشتن آن متداول بوده است .گیاه سنبل از خانواده سوسنیها و پیازی ، به بلندی ۱۵ تا۲۰ سانتیمتر و گل های زودرس آن بشکل خوشه انتهای ساقه گوشتی معمولا از نیمه اسفند تا فروردین باز میشود و به رنگهای سفید ، قرمز ، آبی ، بنفش ، صورتی و زرد و غیره است .
این گیاه را در آپارتمان می توان درون پیت ، ماسه و یا آب پرورش داد .
برای نگهداری آن در آب به گلدانهای مخصوصی نیاز دارد که دارای دهانه ای گشاد و گلوگاهی باریک باشند ، بقسمی که آب ریشه ها را فرا گرفته و مماس با انتهای پیاز گل باشد.سنبل ، در تاریکی مطلق ریشه تولید میکند .
بنابراین بهتر است بدین منظور پیاز را در قفسه آشپزخانه گذارده و حرارتی معادل ۹ – ۱۱ درجه سانتیگراد برای آن فراهم نمود .
پیازهائیکه در شن خوابانده شده اند را لازم است با گلدان در نقطه ای از باغچه که از خطر یخبندان محفوظ باشد دفن نمود .
برای اینکه بیرون آوردن گلدان از خاک در زمستان آسان شود می توان قبلا پوششی اطراف گلدان قرار داد.
زمانی سنبل را به روشنائی آورید که جوانه ها آنقدر برجسته شده باشند که بشود آنها را با دست لمس کرد .
-هیچگاه گیاه را در مکانی که خیلی گرم باشد قرار ندهید .
-هرچه می توانید بر روی برگها آب بپاشید تا شادابی خود را حفظ کنند .
برای نگهداری سنبل در منزل پیازهای پرورش یافته مخصوص مورد نیاز است که معمولا پس از یکبار گل دادن غیر قابل استفاده میشوند مگر اینکه در خاک مناسبی رشد کرده باشند که در این صورت هم ممکن است پیازچه ها دوسال طول بکشد تا گل بدهند .
در کشور هلند مخصوصا نواحی هارلم مزارع بزرگی از سنبل و لاله کاشته می شود، برتری ای که این کشور بر سایر کشورها دارد و گلهای سنبل آنجا در عالم معروف شده بواسطه وجود سه عامل اصلی :
▪▪مواظبت ، دقت و منطقه مساعد از نظر جوی و زمین حاصلخیز آنست که چنین عوامل مساعدی کمتر در یک جا جمع میشود .
بخصوص در ایران که هوای خشک و آفتاب سوزان و روشنائی زیاد آن چندان مساعد برای پرورش سنبل بشکل سنبل هلند نیست .
▪در هلند تقریبا پنج هزار هکتار زمین که پنجاه میلیون متر مربع میشود برای کاشتن سنبل و لاله تخصیص داده شده که منظره زیبا و فریبنده آن همه ساله عده زیادی را برای تماشا به آن کشور میکشاند .
این زمینها اصولا از شنهای نرم کنار دریا که مملو از نرمه صدفهای دریائی است تشکیل شده و بدست گلکاران مقدار کود گاو یا تورب پوسیده با آن مخلوط میشود .
زیرا بهترین خاک برای پرورش سنبل باید مخلوطی از دو سوم شن و یک سوم مواد پوسیده مغذی باشد .
چون سطح این مزارع پست تر تز دریاست همیشه چند دسیمتر زیر زمین آب وجود دارد که در نتیجه خاک مزارع را مرطوب نگه میدارد .
با این ترتیب حتی تابستان هم مزارع سنبل هلند احتیاجی به آبیاری ندارد .
تمام این مزارع را به قطعات مربع مستطیل تقسیم کرده ، اطراف آنرا پرچین های تازه از نی کاشته و محصور ساخته اند تا سنبل ها و لاله ها از صدمه بادهای کنار دریا مصون بمانند .
با این ترتیب است که همه ساله میلیونها پیاز سنبل و لاله یا گل آنها از هلند به تمام نقاط جهان صادر میشود .
●گیاه سنبل را اصولا به سه دسته تقسیم می کنند :
۱ – سنبل هلندی H.Orientalis.
۲ – سنبل ولایتی یا پاریسی H.O.Pronncialis.
۳ – سنبل رومی H.O.Olbulus.
وجه تمایز سنبل هلندی با دو قسم دیگر ، پهنا و حجم خوشه گل آنست و دانه های گل روی خوشه کاملا چسبیده و نزدیک به یکدیگر میباشند .
سنبل هلندی دارای دو جور : پرپر و کم پر میباشد .
ولی خوشه گل کم پر قوی تر و بیشتر از جور پرپر برای تهیه گل پیش رس مستعد میباشد .خوشه گل سنبل هلندی پرپر کوچک تر و دانه های گل آن هم ریزتراست .
سنبل ولایتی همان سنبل های ایرانی است که از قدیم در ایران برای ایام نوروز می کاشته اند و پیازهایآنرا غالبا از مازندران می آورند .
خوشه گل های آن تنبل و تنک که بین دانه های گل فاصله زیاد دارد گرچه این قسم سنبل به زیبائی سنبل هلندی نیست ولی چون پیازهای آن کاملا روستائی و سالیان متمادی در زمین باقی مانده خود بخود زیاد شده همه ساله بهار بوته های قوی و پر پشتی از آن بیرون آمده و گل ریزان میکند ، برای باغهای روستائی ، کنار چمن زارها ، گل بهاری مناسبی است .رنگ گلهای این قسم که هم پرپر و هم کم پر است قفائی روشن یا سیر میباشد .
بوته سنبل رومی کوچک تر و خوشه گلش که از هر بوته بیشتر از یکی بیرون نمی آید خیلی کوچک و تنک ولی معطر و خوشبو است ، رنگ گلهایش سفید و زودتر از سنبل هلندی باز می شود .
●روش کاشت و تکثیر :
گل سنبل را با کاشتن پیازهای کوچک که پس از یک عمل مختصر روی پیاز اصلی تولید میشود زیاد می کنند .تعداد این پیازچه ها به نسبت جور آن کم و زیاد می باشد .
برای اینکه از یک پیاز سنبل بخواهند پیازهای کوچک گرفته آنرا زیاد کنند ، باید یک ماه قبل از موقع کاشتن ته پیاز را بشکل مخروط کوچکی با چاقو در آورده یا آنرا بشکل صلیب شکاف داده بگذارند جای برش خوب بخشکد . آنوقت آن پیاز را در عمق کمتری از پیازهای دیگر که برای گل آن می کارند بکارند .
پیازهای سنبل را به نسبت استفاده ای که از گلش میبرند بطرق مختلف میکارند .چنانچه برای گل چیده و زیاد کردن آنها را در هوای آزاد روی زمین و برای تزئین اطاقها و سالون در گلدان یا ظروف آب میکارند .
بهترین فصل برای کاشتن پیازهای سنبل در گلدان یا ظروف آب ماه آبان و آذر است اگر بخواهند زودتر از فروردین از گل سنبل استفاده کنند باید گلدانهای ۱۰ سانتیمتری را با خاک خیلی سبک و مملو از مواد پوسیده باین ترتیب : ۵ قسمت خاک رسی و شنی ۳ قسمت کود کاملا پوسیده و ۲ قسمت ماسه شسته پس از آنکه قبلا کف گلدان را برای زه کشی و رد شدن آب زائد آن حاضر کرده باشند پر کرده بعد پیاز سنبل را بطوری در گلدان بگذارند که تمام پیاز در خاک باشد .
این گلدانها را پس از آب دادن در زمین فرو می کنند ، حرارت زمین سبب می شود که پس از یک تا یک ماه و نیم پیازها کاملا ریشه کرده و جوانه برگها نوک پیاز پدیدار شود ، آنوقت گلدانها را بیرون آورده زیر شاسی یا توی گلخانه معتدل میگذارند تا نمو کرده و گلهای آن باز شود .
به نسبت گرمای گلخانه گلها زودتر یا دیرتر شروع بباز شدن می کنند .
برای کاشتن پیاز سنبل در آب فقط گذاردن پیاز روی ظروف مملو از آب که در آن مقدار کمی خاکه ذغال ریخته باشند کافی نیست بلکه باید آنها را مواظبت کنند که قبل از بیرون آمدن برگهای گیاه پیازها کاملا ریشه های خود را در آب منتشر کرده باشند .
برای این کار بطوریکه قبلا گفته شد بهتر است روی هر پیاز کلاهک کاغذی گذاشته شود تا روشنائی کمتری به نوک پیازها برسد .در نتیجه دیرتر سبزه آن نمو می کند .
ضمنا مواظبت نمایند همیشه آب ظرف به اندازه باشد که سطح آب مماس با ته پیاز بوده و فقط ریشه گیاه در آب بماند .
برای کاشتن سنبل در هوای آزاد روی زمین نکته قابل توجه وجود خاک سالم و سبک است و اگر خاک زمین مساعد نباشد باید قبلا آنرا اصلاح کرده بعد ماه آبان و آذر پیازها را به عمق ۱۵ سانتیمتر و اگر در آن منطقه سرمای زمستان سخت و ممکن است در چنین عمقی رطوبت زیاد نفوذ کرده یخ بزند ، پیازها را عمیق تر بکارند .
پس از آنکه گلهای سنبل تمام شد باید نیمی از برگهای آنرا بریده و ماه خرداد و تیر که برگ های باقیمانده زرد شده و خشکید پیازها را از زمین خارج کرده پس از آنکه چند روز در معرض هوا گذارده و رطوبت آنرا گرفتند آنها را در انبار یا اطاق خشک و تاریک برای کاشتن سال بعد نگهداری نمایند .
●تکثیر :
زیاد کردن گل سنبل به روش جدا کردن پیازچه ها بترتیبی که در بالا اشاره شده انجام می گیرد .
منبع: