بی‌شک یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های فعالیت بشر را صنایع‌دستی تشکیل می‌دهد و به موجب برخی از اسناد و مدارک تاریخی، سابقه پیدایش صنایع‌دستی به عصر حجر می‌رسد و علاوه بر آن شواهدی در دست است که نشان می‌دهد صنایع‌دستی و روستایی در مراحل مختلف تکامل اقتصادی، یعنی اقتصاد شبانی، اقتصاد کشاورزی و حتی اقتصاد صنعتی، تأمین کننده بسیاری از احتیاجات بشر بوده و به خصوص تحت شرایط اقتصاد بسته، مهمترین عامل تأمین نیازمندی‌ها محسوب می‌شود.زیراندازهای سنتی ایران که شامل حصیر زیرانداز، نمد زیرانداز، انواع گلیم، زیلو، گبه و قالی می‌شود از گذشته‌های دور تا به امروز از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بین تمامی صنایع‌دستی ایران موقعیت خاصی داشته است.
گلیم و قالی به سبب قدمت تاریخی و سنخیت با نوع زندگی زیستی مردم فلات ایران همواره از ارزش والایی برخوردار بوده‌اند و از این رهگذر انسان ایرانی به بافت زیراندازهایی چون قالی و گلیم دست می‌زند که ضمن آنکه نشستن بر روی زمین سخت را به دلیل نرمی مطبوع می‌کند با نقش و نگار و رنگ‌آمیزی خود، چشم خسته شده از دیدار مناظر خشک بیابان‌ها و کوه‌ها را نیز نوازش می‌دهد.گلیم‌نقش برجسته، تلفیقی از گلیم ساده و گره قالی در متن آن است که به عنوان مهمترین و اصیل‌ترین صنعت دستی استان ایلام، حائز ویژگی‌ها و امتیازات بسیاری است و در این نوشتار سعی بر آن بوده که اجمالاً معرفی شود.ماهیت گلیم نقش برجسته، بر اساس فن و تجربه و خلاقیت گلیم ساده و قالی به طور توأمان استوار است و به همین منظور ضرورت مهارت بافنده در هر دو دستبافته ایجاب می‌کند.
خطه قهرمان‌پرور ایلام که قدمتی به بلندای تاریخ کهن ایران و سابقه‌ای درخشان در فرهنگ و هنر و تمدن جهان دارد از دیرباز یکی از مراکز مهم تولید صنایع‌دستی همچون زیراندازهای سنتی بوده است و از گذشته‌های دور تا به امروز صنعتگران سختکوش و با ذوق ایلامی کوشیده‌اند تا با تولید زیراندازهایی چون قالی و گلیم و دستبافته‌‌های دیگری چون احرامی، سیاه چادر، چیت و نیز آثاری همچون ساخته‌های فلزی و زیورآلات، اندیشه‌ها، افکار، ذوق و خلاقیت و در نهایت ایمان خود به خالق هستی و اعتقاد خویش به فرهنگ بومی را در قالب محصولی که در عین زیبایی واجد ارزش‌های کاربردی و مصرفی نیز هست، بیان دارند.گلیم نقش برجسته، از نظر اصالت و تولید مهمترین و شاخص‌ترین صنعت دستی و بومی ایلام است که با توجه به ناچیز بودن سابقه بروز خلاقیت بافندگان چیره‌دست این منطقه در امر بافت گلیم نقش برجسته، پیشرفت چشمگیری در زمینه‌های مختلف تولید حاصل شده است.گلیم نقش برجسته که تلفیقی از گلیم ساده و گره قالی در متن آن است، صحنه نمایان پهن دشت گلیم است که بافندگان با رعد همت دست‌هایشان،باران جبین را بر آن باریده و گلستانی از گل‌ها را رویانده‌اند تا چشم‌ها را نوازش داده و روح را جلا بخشند.
گلیم نقش برجسته، احیاء کننده گلیم هشت هزار ساله مکشوف در آناتولی ترکیه (قدیمی‌ترین گلیم) و قالی 2 هزار و 500 ساله پازیریک (قدیمی‌ترین قالی) است که تکامل آن‌ها را امروزه با نوآوری حفظ کرده و توأماً ترویج می‌بخشد.در این نوع گلیم، زمینه، بافت گلیم (صوفی‌بافی) و نقوش آن گره کامل قالی است که طبیعتاً بعد از بافت نقوش آن برجسته‌تر از زمینه است.زندگی عشیره‌ای و سنتی و پرورش دام برای تأمین معیشت زندگی مردم منطقه ایلام از دیرباز تاکنون موجبات استفاده از پشم و رشد و رونق صنایع‌دستی مرتبط با آن خصوصاً گلیم ساده را فراهم آورده است. آنان پشم مصرفی در گلیم را از دام‌های موجود تأمین و در کارگاه‌های رنگرزی کوچکی رنگ کرده و در تولید مورد استفاده قرار داده‌اند.
عشایر به دلیل کوچ‌نشین بودن و حرکت‌های مداوم، معمولاً از دارهای افقی که به راحتی جمع شده و در مناطق اسکان ایل قابل استقرار بوده، استفاده می‌کردند.از نظر مصرف نیز قسمت عمده‌ای از گلیم‌های ساده تولید شده توسط زنان جنبه خود مصرفی داشته و در زندگی روزمره آنان مورد استفاده قرار گرفته است.در حین بافت گلیم ساده، خانم بافنده‌‌ای از روستای زنجیره از توابع استان ایلام در قسمتی از گلیم بافت خود موفق به اجرای نقش برجسته با استفاده از گره قالی می‌شود که پس از ارسال این گلیم به سازمان صنایع‌دستی ایران، مورد استقبال قرار گرفته است.از آن زمان تاکنون با تلاش و مساعدت مسوولان صنایع‌دستی ایلام و سعی و همت بافندگان، زمینه رشد گلیم نقش برجسته در این منطقه فراهم شده است.
کاربر برتر مـاه
