گیاه اسطوخودوس از جمله گیاهانی می باشد که بسیار پرخاصیت می باشد.لاواندولا، اسطوقدوس، اسطوخدوس، سردهای مشتمل از ۲۵ تا ۳۰ گونه مختلف از دسته گیاهان گلدار و از خانواده نعناعیان میباشد. اسطوخودوس گلهای کوچک خوشهای آبی یا قرمز سیر تا بنفش دارد و ارتفاعش در حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. برگش شبیه برگ صعتر و از آن درازتر و باریکتر و ساقش واحد و باریک و بیشاخ و در قد کمتر از شبری و قبهٔ او متراکم از اجزاء شبیه به جو و بیتخم و مایل به سرخی و تندطعم و با اندک تلخی. لاواندا (اسطوخودوس) با نام علمی Lavandula stoechas L گیاهی است از خانواده نعناسانان که برگها و قسمت سبز گیاه دارای اسانس روغنی فرار است. اسطوخودوس گیاهی است چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم متر خیلی پرشاخه، ساقههای آن ۴گوشه، برگهای آن دراز، متقابل، پوشیده از کرک سفید پنبهای. برگهای آن که در بهار ظاهر میشود به رنگ بنفش تیره به صورت سنبله. اسطوخودوس دارای برگها و کرکهای معطر است. میوهٔ این گیاه ۴ فندقهای است و هریک از آنان نیز پس از رسیدن، شکل بیضوی و رنگ قهوهای شفاف پیدا می کن. در سطح میوه ۳ زائده مشخص پیدا میشود. از کلیه قسمتهای این گیاه مخصوصا شاخههای برگدار آن بوی قوی ولی مطبوع استشام میگردد. ظاهر زیبایی که گیاه پس از گل دادن پیدا مینماید باعث میشود در بعضی نواحی اقدام به پرورش آن به عنوان یک گیاه زینتی گردد. قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخههای برگدار و گل دار آن است که علاوه بر مصارف درمانی، اسانس گیری به عمل میآید. نامهای دیگر آن: خیر دشتی، آنس الارواح، لاوند، ممسک الارواح، ضُرم، زغلیل، رزالذهب، خیری، خرام، خرامی، آلاله تلخ، گللاوند، شاهاسپرم رومی میباشد. در تنکابن آن را تروم مینامند. کاربرد ترکیبات شیمیایی اسانس اسطوخودوس، مرکب از نوعی ستن (با بوی کامفر و نعناع) سینئول، الکل و لینالول است. مطابق تحقیقی دربارهٔ اثرات گیاهان درمنه، اسطوخودوس و آویشن شیرازی بر روی باکتریهای Staphylococcus aureus، Pseudomonas aeruginosa و Klebsiella pneumonia که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، اسانس اسطوخودوس دارای اثر مهار کننده بر روی باکتریهای بیماری زای مورد مطالعه میباشد.خواص اسطوخودوس برای رفع خستگی و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ریخته و برای مدت یکربع ساعت در آن دراز بکشید . گرفتگی ها را باز می کند . مقوی معده است . ادرار آور می باشد . معرق است و تب را پائین می آورد . صفرا بر بوده و کبد را بکار می اندازد و بیماری های کبد ی را برطرف می کند . ضد تشنج است . برای تقویت عمومی بدن خوب است . کرم های معده و روده را از بین می برد . بیماری های سینه و سرفه را برطرف می کند . در معالجه زکام موثر است . از آن می توان بعنوان مسهل و تمیز کننده استفاده کرد. برای رفع بیماریهای مجاری و ادرار مفید است . برای برطرف کردن رعشه و سرگیجه حدود 5 گرم از پودر آنرا با عسل مخلوط کرده و هر شب بخورید . برای رفع فراموشی و تقویت حافظه از دم کرده اسطوخودوس استفاده کنید . برای رفع بیخوابی یک قطره از روغن اسطوخودوس را روی یک تکه پنبه بچکانید و آنرا داخل بالش خود قرار دهید خواب مطبوعی برای شما می آورد . برای برطرف کردن غم و اندوه هر روز دم کرده اسطوخودوس بنوشید . اگر دست و پای شما خواب می رود از این گیاه استفاده کنید . برای پیشگیری از آب آوردن بدن دم کرده اسطوخودوس بنوشید . زردی را برطرف می کند . برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مفید است . سردرد و سردردهای یکطرفه را درمان می کند . برای معالجه ضعف اعصاب مفید است . طپش قلب را از بین می برد . آسم را برطرف می کند . برای رفع ترشحات زنانه می توانید از این گیاه استفاده کنید . برای برطرف کرده سوء هاضمه یک قطره اسانس اسطوخودوس را در یک لیوان آب نیم گرم ریخته و یا یک فنجان از دم کرده آن را بنوشید . اسطوخودوس درمان کنده رماتیسم ، آرتروز و نقرس است . برای این منظور کمپرس آنرا بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه 2 قطره روغن آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و عضو دردناک را با آن ماساژ دهید . زخم های کهنه را با مالیدن اسانس اسطوخودوس که در الکل حل کرده اید برطرف کنید . برای درمان بیماریهای ریوی 2 تا 3 قطره روغن اسطوخودوس را با یک قاشق غذا خوری روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و سینه و پشت بیمار را ماساژ دهید . مالیدن پماد اسطوخودوس زخم ها را ضد عفونی کرده و التیام می بخشد . برای برطرف کردن بوهای نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد عطر مطبوعی را در هوا پخش می کند . برای رفع بیخوابی یک قاشق چایخوری پودر اسطوخودوس را با یک قاشق چایخوری پودر سنبل الطیب مخلوط کرده و در یک لیوان آبجوش ریخته و بمدت 10 دقیقه دم کنید . این دم کرده را یکساعت قبل از رفتن برختخواب میل کنید تا بیخوابی شما برطرف شود.