اين هنر را در آغاز زرتشتيان پايه گذار آن بودند و از آن براي دوخت شلوارها و جامه هاي سنتي و مخصوص مراسم و جشن هاي خود استفاده مي كردند كه از نوع راه راه ان (محرمات) به عنوان شال كمر استفاده مي نمودند. معمولا ترمه را با بته جقه هاي آن مي شناسند كه خود داستان و توصيفي دارد كه نقش آن برگرفته از سروي خميده است كه ريشه در فرهنگ اصيل ايراني-زرتشتي دارد كه علاوه بر فروتني و خضوع در برابر معبود (اهورامزدا) داستاني اين چنين دارد كه زرتشت پيامبر قديم ايران زمين اين درخت بهشتي را در پيشگاه آتشكده كاشت و از آن به بعد بعنوان نقشي نمادين و مقدس در نفيس ترين پارچه يعني ترمه از ان استفاده شد و مي شود.

در آغاز همه ترمه ها كاملا دستباف بدون دخالت هيچ دستگاهي بافته مي شده است كه بعدها در قرون بعد كم كم دستگاههاي سنتي بافت ترمه ساخته شد و تا همين چهل پنجاه سال پيش هم همه ترمه ها باهمين دستگاه هاي سنتي بافته مي شد كه با ورود صنعت و ماشين و دستگاه هاي ريسندگي و بافندگي به اين رشته اين هنر اكنون به صورت تمام ماشيني در كيفيت و ضخامت هاي مختلف از جنس ابريشم و در اندازه هاي پهنا 90 و 95 و 1 متر و 120 و 140 و 150 و 180 و 2 متر و حتي پهنا 3 متر هم با توجه به كاربرد آن بافته مي شود. از معروفترين و باقدمترين كارخانه هاي بافت ترمه ميتوان به گروه كارخانه هاي ترمه رضايي _ ترمه هاشمي_ ترمه حسيني _ ترمه سالاري و ترمه اصفهان و چندين كارگاههاي كوچك بافت ترمه ديگر اشاره كرد.
نمونه اي از ترمه هاي كرك و پشم قديمي

از نظرارزشي اول ترمه هاي قديمي از جنس كرك و پشم به خاطر دستباف بودن و قديمي بودنشان از گرانترين و نفيس ترين ترمه ها هستند كه در انواع سوزني و بقچه اي و شال ترمه شامل راه راه و محرمات و شال چارقدي و شال بندي و شال اتابكي و شال كشميري و شال يزدي بافته مي شده است كه متداول ترين نقش هاي به كار رفته در آن ها بته جقه_گوزني_درختي و گل بنفشه است. در اين ترمه ها كه به ترمه اصل مشهورند و در اصفهان روي آن معمولا با سرمه اصل (سيم نقره با روكش آب طلا) دوخت سرمه دوزي مي شود كه قيمت اين دست بافته ها گاهي تا چند ميليون تومان ارزش دارد. در رده دوم از نظر ارزش ترمه هاي ابريشمي هستند كه تنوع رنگ و نقش و اندازه زيادي دارند و بستگي به جنس و الياف از متري 5000 تومان تا متري 100 هزار تومان هم فروخته مي شود و در چندين نوع بته بته اي و كتيبه اي و راه راه و پانلي وجود دارد. از اين ترمه ها امروزه براي دوختن سرويس ترمه عروس شامل: روميزي پذيرايي و ناهار خوري، بقچه و رو اپني، رو مبلي و كوسن، تو ويتريني و زيرگلدوني، رو تختي و پاتختي و ميز آرايشي، جاقرآني و جا نماز و سجاده، جادستمالي و قابي عروس، بالش سنتي و امروزه حتي در پرده و تزيينات جانبي و حتي در تزيين سرويس آشپزخانه و حتي در سرويس نوزاد(سيسموني) استفاده مي شود و در برخي شهرها (آموزش سرمه دوزی به خصوص اصفهان) به عنوان رسم و به خاطر شگون دار بودن آن حتي نوع سرمه دوزي شده آن را روي جهاز عروس مي گذارند.از ارزش مادي و معنوي ترمه همين بس كه در قباله عروس يك تاقه شال ان حتما در قباله قيد ميگردد.




لازم به ذكر است تمام موارد ياد شده هم بر روي سايت و هم در فروشگاه مركزي ترمه اصفهان ( گلستان سابق) براي فروش و عرضه موجود مي باشد. در رده آخر ترمه ها از نظر ارزشي ترمه هاي نخي و پلي استر مي باشند كه به خاطر كيفيت پايين و ارزانتر بودن ان هنوز در برخي توليديهاي ترمه سرويس ترمه عروس و در سرمه دوزي هم استفاده مي شود و در مشهد روي آن خامه دوزي مي كنند ولي در كل بيشتر كاربرد اين ترمه هاي نخي امروزه درمراسم هاي مذهبي و سوگواري ها و يادبودها مي باشد.