وظایف بازرس به عنوان یکی از ارکان اصلی شرکت های سهامی توسط قانون گذار بسیار گسترده تعریف گردیده است که البته در راس آنها وظیفه رسیدگی و تحقیق در رابطه با حساب های شرکت قرار دارد و وظایف دیگری از قبیل : اطلاع رسانی به سهامداران و مقامات قضایی و ماموریت نظارتی خاصی که برای کنترل وضع کلی و وظایف دیگری که به شرح آن می پردازیم:
-1ماموریت بررسی حساب ها:
بازرسان مکلفند درباره صحت و درستی صورت دارایی و صورتحساب دوره عملکرد و حساب سود و زیان و ترازنامه ای که مدیران برای تسلیم به مجمع عمومی تهیه می کنند اظهار نظر کنند(قسمت اول ماده 148 لایحه اصلاحی 1347(
توجه داشته باشید که این اعمال تنها جنبه نظارتی دارند و بازرسین نمی توانند در حساب های شرکت دست برده و آن را تدوین و یا تنظیم نمایند وظیفه آنها تنها نظارت بر این امور می باشد و در صورتی که حسابها دقیق و صحیح باشن صداقت آن را تصدیق می نمایندو البته در غیر این صورت مراتب را با ذکر دلیل با اصلاع مجمع عمومی می رسانند. البته قبال از انتقال اسناد به محمع عمومی بازرس می تواند جرئیات را با مدیران مطره نماید تا در صورت امکان تصحیح موردی در صدد تصحیح آن برآیند.
2-ماموریت اطلاع رسانی:
الف) بازرسین موظف هستند تا اطلاعات فنی و تخصصی دقیقی در رابطه با امور بازرسی شرکت داشته باشند تا در مواقع ضرورت قادر به انتقال آن به سهامداران و یا حتی در مواردی مقامات قضایی باشند.
ب)ارائه گزارشهای مختلف از طرف بازرسین به مجامع عمومی ضروری می باشد گزارشهایی شامل : تسلیم گزارش کامل و جامع به مجمع عمومی که سالانه در شرکت برگزار می شود که گزارش مذکور باید ده روز قبل از برگزاری مجمع در مرکز شرکت جهت مراجعه سهامداران آماده باشد (ماده 150 لایحه اصلاحی 1347)
ج)بنا بر ماده 1290 لایحه اصلاحی 1347 اعضای هیئت مدیر و مدیر عامل تحت شرایطی می توانند با شرکت معاملاتی را داشته باشند که در این ماده بازرس مکلف است در رابطه با جزئیات معامله نظر خود به اولین مجمع گزارش دهد.بنا بر قسمت اول ماده 150 لایحه اصلاحی 1347 بازرسان مکلف هستند که در صورتی که تخلف یا تغییر در رابطه با امور شرکت از مدیر عامل یا مدیران شرکت مشاهده نمایند به اولین مجمع عمومی گزارش دهند.
این نظارت دقیق بازرسین بر نحوه اداره شرکت باعث دقت هرچه بیشتر در عملکرد مدیر عامل و مدیران شرکت خواهد بود.
گزارشاتی که بازرس مکلف به ارائه آن می باشد عبارتند از:
گزارش افزایش سرمایه ماده 161 ل 1347
کاهش سرمایه ماده 191 ل
ضرورت حق سلب حق تقدم سهامداران
در صورت افزایش سرمایه (ماده 167 ل 1347)
ماموریت های نظارتی خاص:
توجه داشته باشید که بازرسین علاوه بر ماموریاتی که از آن به عنوان اصلی تریتن ماموریت یک بازرس یاد می شود که همان بازرسی و تحقیق در حساب های شرکت می باشد وظیفه دیگری نیز بر عهده دارد که این وظیفه دارای جنبه حقوقی می باشد و دارای اهمیت بسیار بالایی است و از بررسی آن این نکته که نقش بازرس تا په اندازه حائز اهمیت می باشد آشکار خواهد شد.
الف) با بر ماده 117 لایحه قانونی 1347بازرس باید در این مورد که مدیران شرکت دارای تعداد سهام وثیقه ای موضوع مواد 114 به بعد لایحه قانونی 1347 هستند یا خیر و اینکه سهام مزبور در صندوق شرکت نگهداری می شود یا خیر تحقیق کند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف از مقررات قانونی و اساسنامه شرکت در مورد سهام وثیقه مراتب رابه مجمع عمومی عادی گزارش دهد.
ب)از وظایف دیگر بازرس که در این جوزه تعریف شده است تحقیق و اظهار نظر درباره صحت مطالب و اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجامع عمومی گذاشته اند می باش و در صورتی که آنان اطلاعاتی بر خلاف واقع در اختیار صاحبان سهام قرار دهند مراتب را به مجمع عمومی اطلاع دهد.(ماده 148 لایحه قانونی 1347)
ج )بنا بر ماده ماده 148 لایحه قانونی 1347حصول اطمینان در مورد حقوق صاحبان سهام در حدودی که قانون و اساسنامه شرکت تعیین کرده است به طور یکسان رعایت شده باشد حقوقی نظیر تقسیم سود و حق رای .
د)بنا بر ماده ماده 95 لایحه قانونی 1347 در صورتی که مدیران, مجمع عمومی را دعوت نکنند بازرس باید به درخواست سهامدارانی که لااقل یک پنجم سرمایه شرکت را مالکند مجمع مورد تقاضا را دعوت کند. بدون درخواست سهامداران نیز بازرس مکلف است راسا اقدام به دعوت مجمع عمومی عادی کند ( ماده 91 لایحه قانونی 1347 ) وبنا بر ماده 92 لایحه قانونی 1347در صورتی که بازرس مقتضی بداند می تواند مجمع عمومی عادی را به طور فوق العاده دعوت کند .


وظایف بازرسین در شرکت های سهامی خاص