شرکت سهامی یکی از مهم ترین شرکت های تاثیرگذار در اقتصاد کشور است که به اتکاء سرمایه های تسهیم شده فعالیت اقتصادی خود را رونق می دهد. ماده 1 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/ 12/ 1347 شرکت سهامی را چنین تعریف کرده است :
" شرکت سهامی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آن هاست".
شرکت سهامی بر دو نوع است : سهامی عام و سهامی خاص.
شرکت سهامی عام شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده است. سرمایه ای که موسسین آن قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین کرده اند. شرکت سهامی کامل ترین نوع از شرکت های سرمایه ای است که شرکا در آن صاحبان سهام یا سهامداران نامیده می شوند.
شرایط تشکیل یا ایجاد شخصیت حقوقی شرکت سهامی عام دو مرحله است. در ابتدا باید مدارک لازم جهت تشکیل شرکت تهیه و سهام شرکت جهت فروش به عموم مردم عرضه شود و پس از آن موسسین و تمام کسانی که در خرید سهام شرکت نقش داشته اند در مجمع عمومی موسس حاضر و شخصیت حقوقی شرکت را ایجاد کنند.
اگرچه واژه تاسیس و تشکیل را در عرف هم معنا می دانیم اما تاسیس به مجموعه اعمال برای ایجاد شخصیت حقوقی شرکت گفته می شود.
انجام امور اجرایی تاسیس شرکت ، قبل از ایجاد شخصیت حقوقی بر عهده موسسین می باشد. موسس شرکت به کسی اطلاق می شود که برای ایجاد شرکت پیش قدم می شود و سرمایه شرکت را از طریق جمع کردن شرکای دیگر فراهم می کند و مطابق مقررات قانونی، اقدامات لازم را برای تشکیل شرکت به انجام می رساند و موسس می تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
تشکیل شرکت سهامی عام به دو مرحله تقسیم می شود : 1. تهیه مدارک توسط موسسین 2. تکمیل تاسیس در مجمع عمومی موسس
در شرکت سهامی خاص، فروش سهام به عموم مردم انجام نمی شود و مدارک مستقیماَ برای ثبت به مرجع ثبت شرکت ها ارسال می شود.
  • مرحله اول تاسیس : تهیه مدارک

الف: گواهی نامه بانکی
ب: اظهارنامه
ج: طرح اساسنامه
د: طرح اعلامیه پذیره نویسی
به موجب ماده 6 لایحه، موسسین باید در بانک، حسابی به نام حساب شرکت در شرف تاسیس افتتاح نموده و حداقل 20 درصد از کل سرمایه شرکت را تعهد نموده و حداقل 35% از مبلغ تعهد شده ( نه کل سرمایه شرکت ) را به صورت نقدی پرداخت کنند، زیرا در شرکت سهامی عام مبلغی از سرمایه باید توسط موسسین و مابقی توسط عموم مردم تامین شود. سپس اظهارنامه ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضای کلیه موسسین رسیده باشد، در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به دایره ثبت شرکت ها و در نقاطی که دایره ثبت شرکت ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل، تسلیم و رسید دریافت کنند.
  • تاسیس سهامی عام : ( تکمیل فرایند تاسیس )

به موجب ماده 16 لایحه ، پس از گذشتن مهلت های لازم پذیره نویسی و مهلت تمدید شده، ابتدائاَ موسسین باید حداکثر ظرف مدت یک ماه به امور ذیل رسیدگی کنند :
1. به تعهدات پذیره نویسان رسیدگی و احراز کنند که تمام سرمایه شرکت صحیحاَ تعهد شده و حداقل 35% از کل سرمایه شرکت، نقداَ پرداخت شده است.
2. تعیین تعداد سهام هر یک از تعهد کنندگان و اعلام آن
3. دعوت از مجمع عمومی موسس
به موجب ماده 17 لایحه، وظایف مجمع عمومی موسس در رابطه با تکمیل فرایند تاسیس عبارتند از :
- رسیدگی و احراز تعهد کلیه سهام شرکت و تادیه مبالغ لازم ( مانند موسسین در ماده 16 لایحه )
- شور درباره اساسنامه شرکت و تصویب اساسنامه شرکت
- انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان
- تعیین روزنامه کثیرالانتشار برای دعوت از مجمع عمومی عادی یا سالیانه
به موجب ماده 18 لایحه ، پس از تکمیل فرایند تاسیس برای ثبت شرکت باید 3 مدرک جهت ثبت به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم شود :
1. اساسنامه ای که به تصویب مجمع عمومی موسس رسیده
2. صورت جلسه مجمع عمومی موسس
3. اعلامیه قبولی مدیران و بازرسان
البته به موجب ماده 25 قانون بازار اوراق بهادار ، اجازه نامه سازمان بورس جهت ثبت شرکت ها الزامی است.


شرایط تشکیل شرکت سهامی عام