نکته ها:* در معنای جملهی «کِتابٌ مِنَ اللّهِ سَبَقَ» اقوالی بیان شده است:الف:اشاره به سنّت الهی است که او پیش از بیان حکم، کسی را کیفر نمیدهد. چنانکه در آیهای دیگر میفرماید: «وَ ما کُنّا مُعَذِّبِینَ حَتّی نَبْعَثَ رَسُولاً»ب:اشاره به ارادهی الهی به پیروزی مسلمانان در جنگ بدر است که اگر تقدیر خداوند به پیروزی شما نبود، اسیر گرفتن پیش از تثبیت مواضع، ضربهی سنگینی به شما میزد.ج:شاید مراد نکتهای باشد که در آیه ۳۳ همین سوره خواندیم که تا پیامبر صلی الله علیه و آله در بین شماست، خداوند عذابتان نمیکند. «وَ ما کانَ اللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ»بنابراین آیه را چنین معنا میکنیم:اگر به خاطر حضور مبارک تو که سابقاً در کتاب آسمانی گذشت نبود، مسلمانان در جنگ بدر به خاطر اسیر گرفتن بی موقع مرتکب گناه کبیره و عذاب بزرگی میشدند.* طبق روایات، غنائم در این آیه، همان مبلغی است که به عنوان فدیه، در برابر آزادی هر اسیر دریافت میکردند که بین هزار تا چهار هزار درهم بوده است.پیام ها:۱-اسیر گرفتن در بحبوحهی جنگ، شکست و عذاب سختی را بدنبال دارد.«لَمَسَّکُمْ فِیما أَخَذْتُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ»۲-پرداختن به غنائم پیش از سرکوبی کامل دشمن، ممنوع است. «لَمَسَّکُمْ فِیما أَخَذْتُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ»۳-شرط مصرف، حلال و پاک و دلپسند بودن است. «حَلالاً طَیِّباً»۴-همهی غنائم از شما نیست، بلکه باید خمس آن رابپردازید. فَکُلُوا مِمّا ...چنانکه در آیه ۴۱ خواندیم: وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ ...۵-هشیار باشید تا غنائم جنگی و فدیه گرفتن ها، انگیزهی والای شمارا در جهادتغییر ندهد و همواره خدا را در نظر داشته باشید. «اتَّقُوا اللّهَ» (آری، بهره برداری از غنائم، لغزشگاه است.)۶-عفو کیفر اسیر گرفتن بی موقع در جنگ بدر و حلال کردن درآمد حاصل از آزادی اسرا، (با این که نباید اسیر میگرفتند)، جلوهای از رحمت و مغفرت الهی است. فَکُلُوا ... غَفُورٌ رَحِیمٌ۷-مغفرت الهی، پرتوی از رحمت اوست. «غَفُورٌ رَحِیمٌ»یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِمَنْ فِی أَیْدِیکُمْ مِنَ الْأَسْری إِنْ یَعْلَمِ اللّهُ فِی قُلُوبِکُمْ خَیْراً یُؤْتِکُمْ خَیْراً مِمّا أُخِذَ مِنْکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ «۷۰»ای پیامبر! به اسیرانی که در دست شمایند بگو:اگر خداوند در دلهای شما خیری بداند، بهتر از آنچه از شما گرفته شده است به شما خواهد داد (و مسلمان خواهید شد) و گناهانتان را میبخشاید و خداوند بخشاینده و مهربان است.
![]()