نکته ها:* در شأن نزول آیه آمده است:عباس، عقیل و نوفل در جنگ بدر اسیر شدند، پیامبر صلی الله علیه و آله با گرفتن فدیه آنان را آزاد کرد، آنان هم مسلمان شدند. پول فدیه هایشان هم بعداً به آنان برگردانده شد.
* در تفاسیر آمده است، پس از جنگ بدر برخی گفتند:به احترام پیامبر، از عبّاس، عموی آن حضرت فدیه نگیرید. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:«و اللّه لا تذرن منه درهماً» به خدا سوگند از یک درهمش هم نگذرید! سپس آن حضرت به عموی خود فرمود: «تو ثروتمندی، برای خودت و برادرزاده ات عقیل، فدیه بده». عبّاس گفت: «اگر فدیه دهم بی پول می‌شوم!» حضرت فرمودند: «از پول‌هایی که نزد همسرت امّ الفضل در مکّه گذاشته‌ای خرج کن». عبّاس گفت:«احدی از این ماجرا خبر نداشت، فهمیدم که به راستی تو پیامبر خدا هستی» و همانجا مسلمان شد.* در نظام اسلامی، برای اسرای جنگ، سه طرح مشروع و مقبول است:۱. آزاد کردن بدون فدیه، مثل آنچه در فتح مکّه واقع شد، با آنکه مسلمانان قدرت اسیر و فدیه گرفتن را داشتند، ولی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله همه را با جمله‌ی «انتم الطلقاء» آزاد ساخت.۲. آزادی اسیران با گرفتن فدیه‌ی نقدی یا مبادله‌ی اسرا.۳. نگه داشتن اسیران در دست مسلمانان، تا هم از قدرت یافتن دشمن جلوگیری شود، هم به تدریج تعالیم دین را آموخته و به اسلام ارشاد شوند.انتخاب هر یک از این سه راه در اختیار حاکم اسلامی است.پیام ها:۱-پیامبر و رهبر حکومت اسلامی مأمور است تا با اسیران گفتگو کرده و آنان را ارشاد کند. یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِمَنْ فِی أَیْدِیکُمْ ...۲-با اسیران چنان رفتار کنید که زمینه‌ی هدایت و ارشادشان فراهم شود. (بکار بردن کلمه «خیر» و «مغفرت» برای شکست خوردگان، گویای این پیام است.)۳-تبلیغ و ارشاد اسیران جنگی لازم است و از هر فرصتی باید استفاده کرد. «قُلْ لِمَنْ فِی أَیْدِیکُمْ»۴-خیر واقعی، اسلام و ایمان آوردن است. «إِنْ یَعْلَمِ اللّهُ فِی قُلُوبِکُمْ خَیْراً»۵-به مردم امید بدهید که با کمترین خیر، می‌توانید به سعادت برسید. «إِنْ یَعْلَمِ اللّهُ فِی قُلُوبِکُمْ خَیْراً یُؤْتِکُمْ خَیْراً»۶-هدف از جنگ، هدایت مردم و شکست دادن طاغوت است، نه قتل، غارت، اسیر و فدیه گرفتن. «یُؤْتِکُمْ خَیْراً مِمّا أُخِذَ مِنْکُمْ»۷-حتّی شرکت در جنگ بر ضد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، مانع توبه و برگشت و دریافت مغفرت الهی نیست. قُلْ لِمَنْ فِی أَیْدِیکُمْ ... یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ۸-پذیرش اسلام، موجب گذشت از خطا‌ها وسبب دریافت لطف ورحمت الهی است. إِنْ یَعْلَمِ اللّهُ فِی قُلُوبِکُمْ خَیْراً ... یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ
