با ایران قبل از اسلام آشنا شوید؛ از هووخشتره تا خشایارشاه + داستان تولد تا حکومت کوروش
سید نقی خسروی در کتاب «تاریخ ایران قبل از اسلام» به بررسی و تحلیل تاریخ ایران از آغاز شکل‌گیری مادها تا سقوط دولت ساسانی می‌پردازد و دربردارنده مروری بر تاریخ باستانی ایران است.
ایبنا گزارش داده: جلد نخست کتاب، شرح رویدادهای تاریخ ایران از مادها تا پایان ساسانیان است و جلد دوم از پایان کار دولت ساسانی تا نیمه نخست سده هفتم قمری را دربرمی‌گیرد. جلد نخست کتاب، مروری بر تاریخ سیاسی سلسله‌های ماد، هخامنشی، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان است. در آغاز اشاره‌ای گذرا به شاهان ماد شده است. نویسنده، «فرورتیش» (شاه ماد ) را همان «کیومرث» و «هووخشتره» (دیگر شاه ماد) را «جمشید» قلمداد می‌کند.
آنگاه به پیوستگی نژادی کوروش (مؤسس دولت هخامنشی) با «ایشتوویگو» (آخرین شاه ماد) می‌پردازد و روایت زاده شدن و بالیدن او را بر پایه تاریخ هرودوت می‌آورد اما روایت‌های دیگر از یاد برده نمی‌شود و به آنچه مورخانی همانند «ژوستین» و «نیکلای دمشقی» درباره کوروش گفته‌اند، اشاره می‌شود.
نبرد کوروش با لیدیه و به ویژه ساختار رزمی سپاه او، موضوع دیگری است که خواننده آگاهی‌های تاریخی از آن به دست می‌آورد. نویسنده کتاب به شیوه‌هایی از لشکرکشی کوروش اشاره می‌کند که هنوز هم در جنگ‌های کلاسیک کاربرد دارد. با این همه یکی دانستن «کرزوس» (شاه لیدیه) با «قارون»، که نویسنده بدان اشاره می‌کند، ممکن است با روایت تاریخ‌نگاران دیگر همسان نباشد.
وضعیت سیاسی و اجتماعی بابل و تسخیر آن توسط کوروش، در ادامه آورده شده است. این بررسی از آن رو اهمیت دارد که با گشودن بابل، دولت هخامنشی در روزگار بنیانگذار آن به منتهای گستره خود رسید. در پایان نیز دیدگاه مورخان درباره کوروش نقل شده است. بلافاصله پس از آن نیز به بررسی جنگ‌های ایران و یونان پرداخته شده است. زمینه و بستر آن نبردهای طولانی در زمان کوروش پدید آمد؛ هر چند خود او فرصت درگیری با یونانیان را نیافت.
مهمترین رویداد پس از مرگ کوروش، تسخیر مصر توسط جانشین او، کمبوجیه، بود. نگاه نویسنده به وضعیت مصر در آن زمان، ذهن خواننده را برای پی گیری وقایعی که منجر به سقوط فراعنه ششم مصر شد، آماده می‌سازد. پادشاهی داریوش اول و اتفاقات مهم و تاثیرگذاری که با پادشاهی او در ایران پدید آمد، در دنباله آمده است.
به نیروی دریایی ایران در نبردها و چگونگی شکل‌گیری آن به صورت ویژه‌ای پرداخته شده است. ماجرای بردیا، جنگ ایران و یونان در «سالامین» و مساله جانشینی داریوش، از دیگر بخش‌هایی است که خواننده پیش رو خواهد داشت. پادشاهی خشایارشا و نبرد پر آوازه او با یونان که تا روزگار ما نیز انعکاس داشته است، نویسنده را به شرح رویدادهایی می‌کشاند که در سیاستگذاری آینده دولت هخامنشی اثرگذار بوده‌اند. شکست نیروی دریایی ایران، که منجر به ناکامی خشایارشا شد، نیز جداگانه بررسی شده است. آنگاه از کشته شدن خشایارشا سخن به میان آمده است.
قرارداد صلح با یونان در زمان اردشیر اول و ماجراهای پی در پی که شکل می‌گرفت و تا پایان حیات سیاسی هخامنشیان ادامه یافت، به خصوص جنگ اردشیر اول و برادر او، که در تاریخ به نام «کوروش کوچک» شناخته می‌شود، خواننده را درگیر حوادث مهم سیاسی آن دوره از تاریخ ایران می‌سازد. «ظهور اسکندر مقدونی» سرآغاز دیگری از کتاب است. خسروی (نویسنده کتاب) می‌کوشد رد پای اسکندر را در ماجراجویی‌های او در ایران پی بگیرد. زادن و سربرکشیدن او در مقدونیه، نبردهای داریوش سوم هخامنشی با اسکندر در «گوگمل» و «بابل»، کشته شدن داریوش و پیشروی سپاهیان جهانگشای یونانی و سرانجام او، در صفحات بعدی بازگو شده است.
مرگ اسکندر نیز از منظرهای گوناگون راویان تاریخ نگریسته شده است. حوادثی که پس از مرگ اسکندر بر ایران گذشت و دوره فرمانروایی سلوکیان، خود موضوعی جداگانه است که به کوتاهی به آن نگریسته شده است.
ظهور و سقوط پارت‌ها، مبحث بعدی کتاب است. نویسنده ترجیح داده است بسیار گذرا از آن دوره مبهم تاریخ ایران بگذرد. اسناد و نوشته‌های مربوط به تاریخ اشکانیان چنان اندک است که اغلب مورخ را در فهم دوره‌هایی از تاریخ شاهان اشکانی ناتوان می‌سازد اما تاریخ ساسانیان با تفضیلی بسیار بیشتر (در 174 صفحه) کاویده شده است.
تاریخ ساسانیان با «شرح حال شاپور (پسر اردشیر بابکان) از زبان خودش» آغاز می‌شود. این بخش برگرفته و برداشتی از متن «کارنامه اردشیر بابکان» است. از بخش‌های خواندنی تاریخ مؤسس سلسله ساسانی، جنگ او با «والرین» و اسارات امپراتور روم است. سرگذشت مانی نیز ضمن نقل رویدادها آورده شده است.
پس از آن وقایع پادشاهی هرمز اول (جانشین شاپور) دیده می‌شود . به دنبال آن حوادثی نقل شده است که با سر کار آمدن پادشاهان ساسانی روی می‌دهند. خشکسالی روزگار شاپور دوم و پیامدهای آن، جنگ‌های ایران و روم، افول قدرت ساسانیان، ظهور مزدک روزگار پرآشوب خسرو پرویز و سرانجام جنگ‌های ایران و اعراب که به سقوط دولت ساسانی انجامید، از مباحث پایانی جلد اول است.
جلد نخست «تاریخ ایران قبل از اسلام» نوشته سید نقی خسروی را انتشارات سفیر اردهال با شمارگان 1100 نسخه و با بهای 75000 ریال منتشر کرده و در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ ایران باستان قرار داده است.
کاربر برتر مـاه
