مجموعه: تغذیه کودک
شير مادرغذاي منحصربه فرد وايده آل براي کودک در شش ماه اول زندگي است. از لحظه تولد تا پايان 6 ماهگي شير مادر به تنهايي تمام نيازهاي غذايي شير خوار را تا مين مي کند واز 15 روزگي به بعد بايد علاوه بر شير مادر روزانه قطره مولتي ويتامين (25 قطره) يا ويتامين A+D (20 قطره ) به کودک داد .
در اين مدت کودک به آب ،آب قند و هيچ چيز ديگري بجز شير مادر احتياج ندارد . آغوز ( شيري که چند روز اول بعد از زايمان ترشح مي شود) با وجود اينکه حجم کمي دارد براي تامين نيازهاي کودک کافي است همچنين داراي موادي است که کودک را در مقابل بيماريها وعفونتها مقاوم مي کند .
از مزاياي ديگر شير مادر آن است که براحتي قابل هضم مي باشد و ايجاد حساسيت وآلرژي نمي کتد ، پاک وتميز است وکودکاني که شير مادر مي خورند کمتر به بيماريهاي عفوني واسهال مبتلا مي شوند . شير مادر ضريب هوشي کودک را افزايش مي دهد واز لحاظ اقتصادي نيز به صرفه است . در اين مدت هر زمان وهر چند بار که کودک تقاضا کند بايد شير مادر در اختيارش قرار گيرد .
- ماک ، کلستروم يا آغوز ، شير چند روز اول ، يک غذاي استثنايي براي نوزاد
اولين شيري که مادر در چند روز اول بعد از زايمان توليد مي کند آغوز نام دارد که همه نيازهاي تغذيه اي نوزاد را تا مين مي کند .آغوز خواص ضد ميکروبي وضد ويروسي قوي دارد ومقاومت بدن نوزاد را در مقابل بيماريها بالا مي برد .
- از چه زماني تغذيه با شير مادر بايد شروع شود ؟
شير دادن به کودک بايد هر چه زودتر بعد از زايمان شروع شود . ترجيحا" ظرف نيم ساعت اول بعد از زايمان وحداکثر يک تا دو ساعت اول بعد از زايمان بايد تغذيه کودک با شير مادر آغاز شود .
- در شش ماه اول زندگي تغذيه کودک با شير مادر بايد انحصاري باشد
تغذيه انحصاري با شير مادر در شش ماه اول زندگي براي رشد وتکامل کودک از اهميت ويژه اي برخوردار است در اين زمان تغذيه شير خوار منحصرا" با شير مادر بوده وکودک نيازي به استفاده از هيچ ماده غذايي ديگر حتي آب ندارد و تنها شير مادر ، آغوش مادر ، استفاده از آفتاب ، قطره A+D ومولتي ويتامين و واکسيناسيون از ضروريات و تامين کننده بخش عمده اي از نيازهاي غذايي ، جسمي ، رواني و عاطفي او مي باشد .
- شير مادر از ابتلاء به بسياري از بيماريها جلو گيري مي کند
در ماههاي اول تولد که شير خوار بيش از ساير مواقع در معرض خطر است ،شير مادر او را از ابتلاء به بسياري از بيماريها حقظ مي کند . تغذيه با شير مادر ابتلا به بيماريهاي اسهالي وعفونتهاي تنفسي و مرگ ناشي از آنها را به شدت کاهش مي دهد . ضمنا" از ابتلاء به عفونتهاي گوش مياني مننژيت وعفونت دستگاه ادراي مي کاهد . ميزان ابتلا به آسم ، اگزما وانواع شيرخواراني که از شير مادر استغاده مي کنند بسيار کمتر است . بويژه در خانواده هايي که پدر يا مادر ويا يکي از افراد خانواده مبتلا به نوعي بيماري آلرژيک هستند تغذيه کودک با شير مادر نجات بخش است .
ارزش غذايي شير مادر
چربي وپروتئين شير مادر بهتر از چربي و پروتئين شيرهاي ديگر هضم وجذب مي شود . به همين دليل دردهاي قولنجي ،جمع شدن گاز ، اسنفراغ وحساسيت نسبت به پروتئين در اين شيرخواران کمتر مشاهده مي شود . ترکيب شير مادر همراه با رشد شير خوار تغيير پيدا مي کند . چربي شير مادر در شروع هر وعده شيردهي کمتر است وسپس ميزان آن تدريجا" بيشتر مي شود . اين تغييرات کمک بزرگي به سير نگه داشتن وافزايش وزن شير خوار مي کند .
به سبب ويژگيهاي شيرمادر ، شيرخوار پر خوري نمي کند وخوب وزن مي گيرد ، در نتيجه مبتلا به چاقي ناشي از مصرف شير مصنوعي که زمينه ساز بيماريهاي قلبي وعروقي ، مفصلي وديابت در بزرگسالي است نمي شود . ضمنا"در شيرخواراني که از شير مادر تغذيه مي کنند مشکل افزايش کلسترول در بزرگسالي وخطر ابتلاء به بةيماريهاي قلبي - عروقي کمتر است .
جند نکته مهم در تغذيه کودک با شير مادر :
- نوزاد در روزهاي اول کمي وزن از دست مي دهد . اين پديده طبيعي است وجاي نگراني نيست ونبايد آنرا به حساب کمبود شير مادر گذاشت .
- براي تغذيه کودک با شير مادر بهتر است از تنظيم هر نوع برنامه زمان بندي شده خود داري شود به محض اظهار تمايل و احساس گرسنگي شير خوار تغذيه با شير مادر در هر ساعت از شب يا روز وبه هر مدت که او مايل است ، انجام گيرد .
- بهترين راه براي تشخيص کافي بودن شير مادر ، افزايش وزن شير خوار بر اساس منحني رشد است که با مراجعه به پزشک يا مراکز بهداشتي درماني وبا وزن کردن ماهيانه شير خوار اينکار ميسر است .
- مدفوع شيرخواراني که از شير مادر استفاده مي کنند شل تر ودفعات آن نيز بيشتر از دفعات اجابت مزاج شيرخواري است که با شير خشک تغذيه مي شود .
تغذيه تکميلي
- چرا شروع تغذيه تکميلي بعد از شش ماهگي مهم است ؟
شير مادر تا پايان 6 ماهگي به تنهايي وبدون اضافه کردن هر نوع غذاي کمکي براي رشد طبيعي شير خوار کافي است . البته از 15 روزگي بايد به کودک قطره مولتي ويتامين يا A+D نيز داد.
بعد از 6 ماهگي نياز هاي غذايي شيرخوار به تنهايي با شير برآورده نمي شود و لازم است علاوه بر شير مادر ،تغذيه کودک با غذاهاي نيمه جامد نيز شروع شود. علاوه بر تامين انرژي ، تغذيه تکميلي ، دوران بسيار حساسي براي ايجاد عادات صحيح غذايي و استفاده از غذاي سفره خانواده است . بهترين سن شروع غذاي کمکي بعد از پايان ماه ششم زندگي است .
- اگر غذاي کمکي را زود شروع کنيم چه مشکلاتي پيش خواهد آمد ؟
اصولا"شروع غذاي کمکي قبل از پايان 6 ماهگي به دليل آماده نبودن دستگاه گوارش شيرخوار براي پذيرش غذاهاي ديگر غير از شير اقدام نا درستي است ،چون دستگاه گوارش کودک هنوز تکامل نيافته است وبا کوچکترين آلودگي به علت عدم رعايت بهداشت امکان ابتلاء به عفونتها از جمله اسهال ، افزايش مي يابد وباعث کاهش يا توقف رشد شير خوار مي شود . از طرف ديگر شروع زود رس تغذيه تکميلي سبب کاهش مدت زمان مکيدن پستان مادر توسط کودک ودر نتيجه کاهش شير مادر مي شود ، بعلاوه ممکن است غذاي کمکي در مقايسه با شير مادر انرژي و مواد مغذي کمتري به کودک برساند که موجب اختلال رشد کودک و نهايتا"سوء تغذيه او مي شود . همچنين زود شروع کردن تغذيه تکميلي احتمال بروز حساسيت را در کودک افزايش مي دهد .
- اگرغذاي کمکي دير شروع شود چه مشکلاتي پيش مي آيد ؟
بعد از سن 6 ماهگي نياز غذايي کودک تنها با خوردن شيرمادر تامين نمي شود وبا يد علاوه بر شير مادر به کودک غذاي کمکي داده شود در غير اين صورت رشد کودک کند يا حتي متوقف شده و منجر به سوء تغذيه او مي شود . البته اين بدان معني نيست که بايد دفعات شيردهي را کم کرد بلکه بايد مادر را ترغيب کرد که هر زمان که کودک تمايل داشت شير خود را به او بدهد وبر اساس سن کودک چندنوبت نيز غذاي کمکي بعد از شير مادر به او بدهد . اگر غذاي کمکي دير شروع شود کودک تمايل خود را به خوردن غذاهاي ديگر وامتحان کردن مزه و طعم هاي جديد از دست مي دهد . همچنين تکامل عمل جويدن به تعويق مي افتد وکودک غذاي ديگري جزء شير مادر ويا مايعات را نمي خورد که اين خود منجر به کم غذايي ، اختلال رشد وسوء تغذيه مي شود .
- مناسب ترين غذاها براي تغذيه تکميلي چيست ؟
غذايي که براي کودک به عنوان غذاي کمکي انتخاب ميشود بايد خصوصيات زير را دارا باشد :
1- نرم وسهل الهضم باشد .
2- مواد اوليه آن در دسترس باشد .
3- قيمت آن ارزان ومناسب عادات غذايي خانواده باشد .
4- مقوي ومغذي باشد
5- تازه، پاکيزه وبهداشتي باشد
6- کاملا" پخته وبعد از خنک شدن مصرف شود .
- اصولي که در تغذيه تکميلي بايد رعايت شود:
1- مواد غذايي بايد از نظر مقدار ونوع بتدريج به غذاي شير خوار اضافه شود .
2- ابتدا از يک نوع غذاي ساده شروع وبتدريج به مخلوطي از چند نوع غذا تغيير داد .
3- از مقدار کم شروع وبه تدريج بر مقدار آن افزوده شود .
4- بين اضافه کردن مواد غذايي مختلف حدود 7- 5 روز فاصله لازم است . زيرا شيرخوار بايد به يک نوع غذا عادت کند و بعد غذاي جديد اضافه شود . اضافه کردن يک به يک مواد سبب مي شود اگر ناسازگاري به يک ماده غذايي داشته باشد شناخته شود همچنين دستگاه گوارش کودک فرصت پيدا مي کند تا به غذا عادت کند .
5- ابتدا بايد غذا رقيق باشد مثلا" غلظت آن کمي بيشتر از شير مادر باشد سپس به تدريج بر غلظت آن افزوده شود . سفت کردن تدريجي غذا سبب ياد گرفتن عمل جويدن مي شود .
6- اگر در شروع غذاي تکميلي شير خوار به غذاي خاصي بي ميل بود در خوردن آن نبا يد پا فشاري کرد مي توان يک تا دو هفته آن غذا را حذف وسپس دوباره به او داد .
- نحوه شروع وادامه غذاي کمکي :
غذاهاي کمکي در پايان 6 ماهگي ( 180 روزگي ) شروع مي شود ، همزمان با شروع غذاي کمکي تغذيه با شير مادر بايد همچنان مکرر وبر حسب ميل وتقاضاي شير خوار ادامه داشته وحتي دفعات تغذيه با شير مادر افزايش مي يابد .
- نحوه تغذيه تکميلي کودک در هفته اول ماه هفتم :
شروع غذاي کمکي با فرني آرد برنج است که روز اول از يک قاشق مربا خوري يک بار در روز ( ظهر) شروع شده وکم کم به مقدار ودفعات آن اضافه مي شود بطوري که روز دوم به دو قاشق مربا خوري ( يک قاشق ظهر ويک قاشق عصر ) ، روز سوم به سه قاشق مربا خوري ( ظهر وعصر وشب هر بار يک قاشق ) ، روز چهارم به 4 قاشق مربا خوري ( صبح ، ظهر، عصر وشب هر بار يک قاشق ) ، روز پنجم به 8 قاشق مربا خوري ( صبح ، ظهر ، عصر وشب هر بار 2 قاشق ) وروز ششم وهفتم به 12 قاشق مربا خوري ( صبح ، ظهر ، عصر وشب هر بار سه قاشق ) مي رسد .
فرنی:
مواد لازم:
آرد برنج : یك قاشق مرباخوری سرصاف
شكر : نصف قاشق مرباخوری سرصاف
شیر : 5 قاشق مرباخوری( كه بهتر است شیرمادر باشد)
آب : كمی( برای پختن آردبرنج مصرف می شود)
طرز تهیه:
آب و شكر و آرد برنج را با هم مخلوط می كنیم و بر روی حرارت می گذاریم. بعد از اینكه آرد برنج پخته شد، 5 قاشق شیر را اضافه كرده و می گذاریم بجوشد تا قوام بیاید. قوام آن باید كمی از شیرمادر بیشتر باشد. روز به روز بر حسب تحمل كودك، قوام آن بیشتر می شود تا به غلظت فرنی واقعی نزدیك شود.
در روش دیگر می توان بعد از اینكه آب و شكر و آرد برنج روی حرارت قوام آمد شیرمادر را اضافه كرد تا كمی رقیق تر شود.
در طول ماه ششم پس از شیرخوردن، بر حسب تمایل كودك 3 تا 4 بار در روز به او فرنی بدهید.
- غذاي کمکي در هفته دوم ماه هفتم :
درين هفته مي توان حريره بادام را رژيم غذايي کودک اضافه نمود . شروع آن نيز مانند فرني از يک قاشق مربا خوري يک بار در روز است تا روز ششم وهفتم به 12 قاشق مربا خوري در روز برسد . فراموش نشود که در اين هفته بتدريج که مقدار ودفعات تغذيه با حريره بادام افزايش مي يابد مقدار ودفعات تغذيه با فرني کم مي شود بنابراين در هر وعده ويا در تمام دفعات مي توان حريره بادام را جايگزين فرني نمود .
حریره بادام:
مواد لازم برای تهیه حریره بادام:
شیر پاستوریزه : نصف لیوان
شكر : ربع قاشق چایخوری
آرد برنج : 1 قاشق مرباخوری سرصاف
مغز بادام شیرین پوست گرفته و رنده شده : غذای کمکی,شیر مادر,5 عدد
طرز تهیه:
بادام ها را رنده كرده و در یك پارچه ململ می ریزیم و داخل شیر فشار می دهیم تا شیره خود را پس دهد. آرد برنج را در آن حل كرده و شكر را نیز به آن اضافه می كنیم و روی حرارت ملایم می گذاریم تا قوام بیاید.
توجه : از زمان شروع غذای كمكی، باید آب جوشیده خنك شده را به اندازه كافی به شیرخوار داد.
- نحوه تغذيه تکميلي کودک دردو هفته آخر ماه هفتم :
ضمن ادامه تغذيه با شير مادر قبل هر وعده غذاي کمکي ، در اين دو هفته شيرخوار با غذاي جديدي آشنا شده وسوپ به رژيم غذايي او اضافه مي شتغذیه تکمیلع,ود . بدين ترتيب که روز اول ، صبح وعصر وشب هر بار از سه قاشق مربا خوري فرني ياحريره بادام استفاده مي کند و ظهر علاوه برفرني وحريره بادام ، يک قاشق مربا خوري سوپ هم مي خورد . به اين ترتيب ، هر روز يک قاشق مربا خوري به سوپ ظهر وشب اضافه ولي از فرني ياحريره بادام کم مي شود تا بر حسب اشتهاي کودک مقدار سوپ به 3 تا 6 قاشق مربا خوري در هر وعده برسد .
چند نکته مهم در تهيه سوپ براي کودک :
1- هر سه روز يک بار يک نوع سبزي به سوپ اضافه کنيد مانند جعفري ، گشنيز ، لوبيا سبز ،کدوسبز،کرفس ،هويج، گوجه فرنگي ، سيب زميني ، کدو حلوايي .
2- به سوپ کودک نبايد نمک ، شکر يا چاشني اضافه کرد .
3-بهتر است کدو ، کرفس ، لوبياسبز را اول پخته وبعد به سوپ کودک اضافه نمود .
4-سبزيها بايد در آخرين لحظات پخت سوپ اضافه شود .در ظرف نيز بايد بسته باشد تا ويتامين هاي آن از بين نرود .
5- استفاده از اسفناج تا يک سالگي مجاز نبوده ونبايد به سوپ شير خوار اضافه شود .
6- سيب زميني راهم مي توانيد به سوپ کودک اضافه کنيد .براي اينکار ، ابتدا سيب زميني را بشوييد وبا پوست آنرا بپزيد .سپس پوست آنرا جدا کرده وسيب زميني پخته شده را به سوپ کودک اضافه کنيد دقت کنيد اگر بعد از پوست کندن سيب زميني ، بخش از آن سبز رنگ بود بايد آنرا جدا کرده ودور بريزيد .
7-همراه با سوپ مي توانيد به کودک ماست بدهيد . بهتر است ماست با سوپ مخلوط نشود تا کودک با طعم ماست آشنا شود .ولي اگر کودک مخلوط ماست با سوپ را دوست دارد اين کار بلامانع است .
8- براي تنوع بخشيدن به سوپ کودک ، مي توانيد هر بار يک ماده غذايي جديد مثل جو بلغور گندم ويا رشته فرنگي را که قبلا" پخته ونرم شده است به اندازه يک قاشق مربا خوري به سوپ اضافه کنيد .
سوپ :
مواد لازم برای تهیه سوپ:
گوشت بدون چربی : یك تكه خورشی( معمولاً به اندازه یك تخم مرغ متوسط) به ترتیب اولویت، گوشت گوسفند، مرغ و گوساله
برنج : یك قاشق مرباخوری
هویج : یک سوم هویج متوسط
طرز تهیه:
بعد از این كه گوشت كمی پخته شد، برنج و هویج به آن اضافه می شود. پس از پختن كامل باید همه مواد سوپ را مخلوط و نرم كرد تا به غلظت فرنی برسد.
- نحوه تغذيه تکميلي در دو هفته اول ماه هشتم :
در اين دو هفته ضمن دادن سوپ ، فرني يا حرير بادام ، زرده تخم مرغ هم به رژيم غذايي شيرخوار اضافه مي شود .بنا براين در اين سن به کودک بايد 5 وعده غذا داده شود . بدين ترتيب که صبح زرده تخم مرغ ، ساعت 10 صبح ( بين صبحانه وناهار ) 3 قاشق مربا خوري فرني يا حريره بادام ،ظهر 3 تا 6 قاشق مربا خوري سوپ ، عصر مجددا" 3 قاشق مربا خوري فرني يا حريره ودر شب دوباره 3 تا 6 قاشق مربا خوري سوپ به کودک داده شود . در اين زمان مي توانيد کم کم از سبزيهاي نشاسته اي مثل سيب زميني ، کدو حلوايي ونخود فرنگي (نخود سبز) به فاصله هر 3 روز به سوپ اضافه کنيد . ضمنا" غلظت سوپ بايد مانند حليم با شد.
زرده تخم مرغ را از چه زمان وچگونه به کودک داد ؟
زرده تخم مرغ ار 8 ماهگي به رژيم غذايي کودک اضافه مي شود.براي دادن زرده تخم مرغ به کودک ، ابتدا بايد تخم مرغ را به مدت 20 دقيقه در آب بجوشانيد تا کاملا" سفت شود . سپس زرده سفت شده را از سفيده آن جدا نموده و روز اول به اندازه يک نخود از زرده تخم مرغ را در کمي آب جوشيده يا شير مادر نرم وحل کرده ، سپس به شير خوار بدهيد .
هر روز صبح همراه با فرني به تدريج بر مقدار زرده تخم مرغ اضافه کنيد تا ظرف 10 روز به يک زرده کامل برسد . از آن به بعد يا هر روز نصف زرده تخم مرغ را همراه با 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره به کودک بدهيد ويا يک روز يک زرده کامل تخم مرغ وروز بعد 5 تا 6 قاشق مرباخوري فرني يا حريره بادام به کودک بدهيد و اين کار را به صورت يک روز در ميان تکرار کنيد .
اگر کودک صبح ها زرده تخم مرغ پخته شده را نمي خورد، آن را با کمي کره وآب مرغ مخلوط ونرم کنيد و به او بدهيد ويا به سوپ او اضافه کنيد . زرده تخم مرغ را مي توانيد رنده کرده يا با پشت قاشق له کنيد وداخل سوپ ويا پوره ( هر نوع پوره اي که درست مي کنيد ) بريزيد .
- نحوه تغذيه کودک در دو هفته دوم ماه هشتم :
براي تنوع بخشيدن به غذاي کودک بايد هر چند روز يک بار مواد تشکيل دهنده سوپ را تغيير داد. هر سه روز يک بار مي توان جو ، بلغور گندم ، رشته فرنگي را که قبلا" پخته ونرم شده است به اندازه يک قاشق مرباخوري به سوپ اضافه کرد . بعد از اضافه کردن جو ، گندم و... بهتر است به اندازه يک قاشق مرباخوري کره يا روغن مايع به سوپ اضافه نمود . افزودن کره يا روغن مايع به غذاي شير خوار به ويژه شيرخواراني که رشد کافي ندارد به رشد آنان کمک مي کند .
از چه زماني مي توانيد به کودک خود پوره سبزيها را بدهيد ؟
از اواسط ماه هشتم مي توانيد به کودک پوره سبزيجات هم بدهيد . از سبزيهاي نشاسته اي ( مثل سيب زميني وکدو حلوايي ) ويا ساير سبژيها ( مانند هويج ) مي توان پوره تهيه کرد وبه جاي يک وعده فرني صبح يا عصر به کودک پوره سبزي داد . براي تهيه پوره سيب زميني ، ابتدا آنرا شسته وبا پوست بپزيد وبعد از پخته شدن پوست آنرا جدا کرده وهمراه با يک قاشق مرباخوري کره يا روغن مايع نرم کرده وکم کم به آن شير پاستوريزه جوشيده شده اضافه کنيد تا به نرمي وغلظت دلخواه برسد .
- نحوه تغذيه تکميلي در دو هفته اول ماه نهم :
از 9 ماهگي مي توان حبوبات را نيز به سوپ کودک اضافه کرد . معمولا" از عدس وماش که هضم آسانتري دارند شروع کنيد . در صورت امکان مي توان از جوانه عدس ياماش در تهيه سوپ استفاده کرد . در مورد ساير حبوبات مثل لوبيا چيتي ، لوبيا قرمز و... بهتر است قبلا" آنها را خيس کرده وپوستشان را جدا نموده وبعد از پختن به سوپ کودک اضافه کرد .
- نحوه تغذيه در دو هفته دوم ماه نهم :
در اين سن با استفاده از ميوه هاي فصل آب ميوه تازه تهيه کنيد وبه کودک بدهيد . ابتدا از يک قاشق مرباخوري در روز همراه با يک قاشق مرباخوري آب جوشيده وسرد شده شروع کنيد تا کم کم به 6 قاشق مرباخوري آب ميوه خالص برسد . آب ميوه را مي توان بعد از فرني يا حريره ساعت 10 صبح داد.
- نحوه تغذيه تکميلي در دو هفته اول ماه دهم :
از ماه دهم مي توان به جاي آب ميوه ، خود ميوه را به کودک داد . براي اينکار بايد از يک قاشق مرباخوري ميوه هاي فصل ( هلو، سيب ، موز ، گلابي ، . . . ) شروع نمود ومقدار آنرا به سه قاشق مرباخوري رساند . ميوه مورد نظر بايد کاملا" رسيده وشسته باشد وبعد از جدا کردن پوست وهسته آن ، ميوه را با پشت قاشق کاملا" نرم کرده وسپس به کودک بدهيد . مقدار ميوه را به تدريج زياد کرده و به 5 تا 6 قاشق مرباخوري در روز برسانيد . در اين زمان کم کم بر حسب اشتهاي کودک به مقدار سوپ او به ميزان حداکثر 10=6 قاشق مرباخوري در ظهر وشب بيافزاييد . همچنين کودک را با غذاهايي که مي تواند به دهان ببرد مانند نان ، بيسکوئيت ساده ، ماکاروني پخته ، تکه هاي سيب زميني پخته ، کوفته قلقلي و. . . آشنا کنيد .
- نحوه تغذيه تکميلي در دو هفته دوم ماه دهم :
در اين زمان علاوه بر تنوع بخشيدن بر سوپ کودک مي توان از کته نرم که در آبگوشت يا آب مرغ پخته مي شود همراه با خود گوشت استفاده کرد . همچنين از گوشت ماهي که تيغ هاي آن کاملا" گرفته شده باشد وهمراه با کته نرم وسبزي پخته شده باشد مي توان به کودک داد .
- نحوه تغذيه تکميلي در ماه يازدهم ودوازدهم:
تنوع غذاي کودک را رعايت کنيد با توجه به اشتهاي کودک بر مقدار غذاي هر وعده او اضافه نماييد همچنان براي کودک غذاي جداگانه تهيه کنيد واز دادن غذاي سفره خانواده به کودک بدليل علت داشتن نمک و چاشني اجتناب نماييد .
- يک نکته مهم در تغذيه کودک زير يکسال :
از پايان 6 ماهگي وهمزمان با شروع غذاي کمکي تا پايان 12 ماهگي غذاي اصلي شيرخوار هنوز شير مادر است لذا به تغذيه با شير مادر به طور مکرر وبر حسب تقاضا وتمايل شيرخوار در تمام مدت شب وروز به ويژه قبل هر وعده غذاي کمکي بايد توجه شود . معده کوچک کودک را با غذاها پر نکنيد . چه اين امر سبب مي شود که کودک براي مدت طولاني تر سير بماند ودر نتيجه کمتر پستان مادر را بمکد . در نتيجه هم شير کمتر به او مي رسد وهم حجم کلي شيري که مادر توليد مي کتد کاهش خوهد يافت .
- چه مواد غذايي را به کودک زير يکسال نبايد داد ؟
بطور کلي تا يکسالگي عسل غير پاستوريزه ، پنير ، سفيده تخم مرغ ، شکلات ، بادام زميني ، ميگو ، فلفل وادويه جات ، ترشي ها ، نمک ، نوشابه هاي گاز دار ، آب ميوه هاي صنعتي ، از ميوه ها ، خربزه ، کيوي ، انواع توت ( توت سفيد ، توت فرنگي ، تمشک ) ، آلبالو، گيلاس ، از حبوبات ، نخود ولپه واز گروه سبزيها اسفناج وکلم توصيه نمي شود . توجه داشته باشيد استفاده از شير گاو در تهيه فرني بلامانع است . زيرا با جوشانيدن شير مقدار مواد حساسيت زاي آن کمتر مي شود .
در تغذيه کودکان زير يکسال همواره به اين نکات توجه کنيد :
دادن آب ميوه به مقدار زياد ويا شيريني قبل از غذا ، سبب کم شدن اشتها مي شود ورشد کودک را به خطر مي اندازد . بنابراين آب ميوه ويا ميوه رسيده ونرم را که با پشت قاشق له کرده ايد دوبار در روز بعد از غذاي وسط روز وبا حجم کم به کودک بدهيد ، ويتامين هاي مورد نياز کودک به ويژه ويتامين ث از راه شير مادر تامين مي شود .
از چه زماني بايد به کودک از غذاي خانواده داد ؟
بعد از يکسالگي بايد بطور تدريجي کودک را با انواع غذاهايي که افراد خانواده مصرف مي کنند آشنا کرد . از اين زمان بايد کودک از چهار گروه غذايي اصلي يعني گروه نان وغلات ، گروه شير ولبنيات ، گروه گوشت وتخم مرغ وحبوبات و گروه ميوه ها وسبزيها استفاده کند . بطور کلي از سال دوم زندگي ذائقه کودک با غذاي خانواده شکل مي گيرد بنابراين بهتر است از تهيه غذاهاي شور وپر ادويه خودداري کنيد و سعي کنيد از سرخ کردن غذا بويژه با حرارت زياد وبه مدت طولاني پرهيز کنيد . مصرف غذاي خانواده براي کودک بايد تدريجي باشد بطوري که بعد از گذشت مدت زماني نياز به تهيه غذاي مخصوص وجداگانه براي کودک نباشد .
در سال دوم زندگي روزانه چند بار بايد به کودک غذا داد ؟
گنجايش معده کودک در مقايسه با افراد بزرگسال کمتر و با مقدار خيلي کمي غذا سير مي شود . از طرف ديگر کودک در حال رشد است ومعمولا"دائما" در حال فعاليت ومشغول بازي است پس نياز او به انرژي ومواد غذايي زياد است . در سال دوم زندگي هنوز شير مادر منبع عمده تامين انرژي وساير مواد مغذي کودک است . نبايد انتظار داشته باشيد که کودکان مانند بزرگسالان فقط صبحانه ، ناهار وشام بخورند بلکه بايد بخصوص بعد از سال اول زندگي حتي تا 5 سالگي حداقل روزانه 5 وعده غذا بخورند .
مصرف نمک را در غذاي کودک محدود کنيد :
به منظور پيشگيري از ابتلا به بيماريهاي قلبي ، عروقي توصيه مي شود که در تمام دوران زندگي به ويژه دوران کودکي ونوجواني از مقادير بسيار کم نمک آن هم هنگام طبخ غذا استفاده شود واز افزودن نمک به غذا در سر ميز يا سفره جدا " خودداري گردد . براي کودکان زير يکسال که خوب رشد مي کنند بهتر است به غذايشان نمک اضافه نکنيد ولي براي کودکاني که دچار ايست يا افت وزني هستند وغذاي کاملا" بي نمک خود را نمي خورند هنگام تهيه وطبخ غذا از مقدار بسيار کمي نمک يددار استفاده نماييد .
برنامه غذايي کودکان بالاتر از يکسال:
کودکان 1 تا 5 سال دوران رشد را سپري مي کنند و بنابراين نياز به انرژي وپروتئين وساير مواد مغذي با افزايش سن کودک بيشتر مي شود . براي تامين کليه مواد مغذي مورد نياز کودکان ، برنامه غذايي آنها بايد شامل تر کيبي از غذاهاي مختلف در گروههاي اصلي غذايي باشد . گروههاي اصلي غذايي عبارتند از گروه نان وغلات که انرژي ومقدار پروتئين مورد نياز کودک را تامين مي کند . گروه شير ولبنيات که کلسيم ، فسفر وپروتئين را تامين مي کند وبراي رشد اسکلت واستحکام استخوانهاو دندانها لازمند . گروه گوشت ، حبوبات وتخم مرغ که پروتئين و سايرمواد مغذي مورد نياز کودک را تامين مي کند وبراي رشد او لازمند وگروه سبزيها وميوه ها که ويتامين ها واملاح مورد نياز کودک را تامين مي کنند .
در تغذيه کودکان 5-1 سال چه نکاتي را بايد رعايت کرد ؟
در تغذيه کودک از ظرف وقاشق تميز ( قاشق مرباخوري براي کوچکترها وقاشق غذاخوري براي کودکان بزرگتر ) استفاده کنيد .
- قبل از غذا دادن به کودک دستها وصورت کودک را بشوئيد .
- آب ومايعات را با فنجان يا ليوان تميز به کودک بدهيد .
- در غذا دادن به کودک صبور باشيد وآرام آرام به کودک غذا بدهيد .
- در صورتيکه کودک تمايلي براي غذا خوردن ندارد هرگز اورا مجبور به غذا خوردن نکنيد وسعي کنيد با تغيير مزه ونحوه طبخ آنرا مجددا" به کودک بدهيد و در صورتيکه بازهم علاقه اي به خوردن آن غذا نشان نداد ، چند روزي از دادن آن غذا صرف نظر کرده ومجددا" به برنامه غذايي کودک اضافه کنيد .
- هنگام غذا دادن به کودک با او به آرامش ومحبت صحبت کنيد تا زمان غذا خوردن برا يکودک خوشايند باشد و خاطره خوشي از غذا خوردن در ذهن کودک ايجاد شود .
- مقدار غذاي هر وعده کودک را با افزايش سن کودک بيشتر کنيد .
- بمقدار غذايي که کودک مي خورد توجه کنيد ، براي هر کودک يک بشقاب جداگانه در نظر بگيريد .
- با افزايش سن کودک براي غذاخوردن به کودک استفلال بدهيد وفقط مقدار ونحوه غذا خوردن کودک را نظارت واورا به خوردن ترغيب کنيد .
- براي غذاخوردن کودک به او جايزه ندهيد بلکه براي ترغيب او به غذا خوردن از طعم غذا تعريف کنيد .
- به کودک اجازه دهيد غذاخوردن را خودش تجربه کند حتي اگر مقداري غذاهم هنگام خوردن ريخته شود و يا دست ولباسهاي خود را کثيف کند .
- از دادن تنقلات بي ارزش قبل از غذا وبين وعده ها به کودک خودداري کنيد .
آيا مي دانيد مصرف زياد هله هوله چه مضراتي براي کودک بدنبال دارد ؟
اگر کودک بخصوص در 2 سال اول زندگي که بدن او به سرعت در رشد است به خوردن هله هوله هايي که معمولا" ارزش غذايي زيادي ندارند عادت کند ، از مواد مغذي غذاهاي مختلف که برا ي رشد به آن نياز دارد محروم مي شود . هله هوله هايي مثل پفک ونوشابه فقط معده کودک را پر مي کنند و موجب احساس سيري مي شوند ودر نتيجه کودک ديگر اشتهايي برايخوردن غذاهاي اصلي ومغذي ندارد . بنابراين سعي کنيد کودک را به خوردن اين هله هوله ها عادت ندهيد واز تنقلات مغذي وسنتي مثل نخودچي وکشمش ، برگه ميوه ها ميوه هاي فصل براي کودکان 2تا 5 سال خود استفاده کنيد .
نکاتي که در تغذيه کودکان 5-3 سال بايد رعايت نمود .
نکته مهم در تغذيه کودکان 5-3 سال دادن حداقل 5 وعده غذا شامل سه وعده کامل صبحانه ، ناهار وشام و2 ميان وعده در ساعات 10 صبح و5 بعداز ظهر ونهايتا" يک ليوان شير قبل از خواب است . غذاهايي مثل شير وبيسکوئيت ، نان وخرما، نان وپنير ، کيک ، کلوچه ها ، ميوه يا آب ميوه ويا انواع شربت هاي خانگي ، انواع خشکبار مثل بادام ، گردو ، پسته ، کشمش ، برگه ، توت خشک بعنوان ميان وعده براي کودکان بسيار مناسب هستند .
کاربر برتر مـاه
