مجموعه: بیماری ها و راه درمان












یکی از علائم سرطان روده بزرگ دردهای شدید در شکم است






همین چند وقت پیش بود، دختری جوان که از همکلاسی هایش دلگرمی می خواست چون مادرش روی تخت بیمارستان بود. ته دلش شور می زد، تصور اینکه مادرش را نبیند او را ویران می ساخت؛ اما انگار دیگر خیلی دیر شده بود. مرگ مادر برای یک دختر 23 سال مسئله چندان کوچکی نیست، درست مثل ریختن آوار روی سر است؛ اما چرا مادر فوت کرد، چون به سرطان روده بزرگ مبتلا شده بود و سلول های سرطانی رد سرتاسر بدنش جولان می دادند.






البته این خانم به دلیل عدم توجه به علائم سرطان روده جان خود را از دست داده بود و سرنوشت همه افرادی که به این بیماری دچار می شوند، مرگ نیست و با تشخیص به موقع می توان به زندگی عادی ادامه داد. سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع دنیاست.






سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟


سرطان روده بزرگ دقیقا چه تعریفی دارد و آیا این مسئله درست است که سومین سرطان شایع دنیا محسوب می شود؟


سرطان روده بزرگ درواقع، کولون «COLON» (راست روده» و رکتوم «RECTAL» (قسمت انتهایی دستگاه گوارش) را درگیر می کنند. سرطان روده بزرگ نسبت به سرطان روده کوچک شایع تر است. چون مدفوع در تماس با مخاط روده قرا رمی گیرد. سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در دنیاست و در کشورهای توسعه یافته و صنعتی شیوع بیشتری دارد. این نوع سرطان در کشور ما نیز به دلیل تغییر در سبک زندگی، شایع شده است.






چه دلایلی می تواند در ابتلا به این سرطان نقش داشته باشد؟


دلایل زیادی می توانند در ابتلا به سرطان روده بزرگ نقش داشته باشد که مهم ترین آن مصرف بیش از اندازه چربی به ویژه چربی حیوانی و پروتئین مخصوصا گوشت قرمز است. یکی دیگر از دلایلی که می تواند در ابتلا به سرطان روده نقش داشته باشد، ماشینی شدن زندگی و شهرنشینی است که پیامد آن عدم تحرک است. همچنین اضافه وزن و چاقی، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.






به طور کلی سرطان روده بزرگ در افرادی که از نظر اقتصادی و اجتماعی در سطح بالاتری هستند دیده می شود و احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی با سطح اقتصادی و اجتماعی پایین، کمتر وجوددارد. ابتلا به سرطان روده بزرگ به طور معمول در حدود سن 50 سال به بالاست ولی در زیر 20 سال نیز ابتلا به این سرطان دیده شده است که البته این مسئله بسیار نادر محسوب می شود.






معمولا افرادی که مبتلا به سرطان روده می شوند چه علائمی دارند؟


سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه ابتلا دارای علائمی است که می توان به خوردن در مدفوع (این خون می توان به شکل مخفی در مدفوع باشد)، شکم درد، تغییر در اجابت مزاج و احساس ضعف و بی حالی اشاره کرد. یکی از نشانه های مهم که باید جدی گرفته شود، کم خونی به ویژه کم خونی در آقایان است که این مسئله باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. در برخی از موارد سرطان روده بزرگ می تواند بدون علامت باشد و فرد با شکم درد شدید، انسداد و سوراخ شدن روده، به شکل اورژانسی برای جراحی مراجعه کند و بعد از آن مشخص شود که فرد به سرطان روده بزرگ مبتلاست.






سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟


چقدر ابتلا به بیماری های مختلف می تواند منجر به سرطان روده بزرگ شود؟


معمولا قبل از اینکه علائم سرطان به وجود بیایند ابتلا به پولیپ «POLYP» (برجستگی مخاطی در دستگاه گوارش) مطرح است و حدود 80 درصد سرطان های روده به دلیل پولیپ به وجود می آید. حدود 30 درصد افراد زیر 50 سال در روده خود پولیپ دارند و حدود 40 تا 50 درصد، پولیپ ها تبدیل به سرطان نمی شوند و تنها یک درصد از آن ها می توانند تبدیل به سرطان شوند. ابتلا به سرطان به غیر از پولیپ می تواند به دلایل ناشناخته نیز به وجود بیاید و سلول ها بدون علت مشخص، شروع به تکثیر کنند.






یکی دیگر از دلایلی که می تواند در سرطان روده بزرگ نقش داشته باشد، ابتلا به برخی از بیماری هاست به طوری که برخی از افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده مثل کرون و کولیت اولسروز، ممکن است به سرطان روده بزرگ مبتلا شوند. گاهی سرطان مستقیما روی سطح سلول های روده بزرگ ایجاد می شود و دلیل به وجود آمدن آن وابسته به عامل دیگری نیست. ژنتیک هم می تواند تا حدود کمی در ابتلا به این نوع سرطان نقش داشته باشد.






آیا این مسئله درست است که برخی از بیماران با مشاهده خون در مدفوع آن را چندان جدی نمی گیرند. آن را به بیماری های دیگر ربط می دهند؟


بله. گاهی بیماران دلیل وجود خود در مدفوع را به بیماری هایی مثل بواسیر (هموروئید) و شقاق ربط می دهند و از مراجعه به پزشک اجتناب می کنند که این مسئله در شرایطی که فرد به سرطان روده بزرگ مبتلا باشد، می تواند عواقب جدی ای را برای بیمار به وجود بیاورد به همین دلیل با دیدن خون در مدفوع یا حتی با دیدن خون در ناحیه مقعد باید به متخصص گوارش مراجعه و از خوددرمانی پرهیز کرد.






یکی از علائم سرطان روده بزرگ شکم دردهای شدید است، آیا ا فراد در صورت ابتلا به شکم درد باید حتما نگران شوند و به پزشک مراجعه کنند؟


در رابطه با ابتلا به شکم دردهای کوتاه مدتی که بیش از یکی دو روز طول نکشند، چندان جای نگرانی نیست اما در شرایطی که شکم درد یک تا دو هفته طول بکشد باید جدی گرفته شود به ویژه در شرایطی که با علائم دیگری نیز همراه باشد. به طور کلی درد به ما نشان می دهد که در بدن اتفاقی افتاده ست و نباید آن را نادیده گرفت.






سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟


به این مسئله اشاره کردید که ابتلا به سرطان روده بزرگ همیشه همراه با علائم نیست. در چنین شرایطی چه طور می توان به سرطان پی برد؟


برای تشخیص به موقع سرطان روده بزرگ در بسیاری از کشورهای پیشرفته غربالگری از طریق کولونوسکوپی (COLONOSVOPY) انجام می شود. تمام افراد از 50 سالگی که سن شیوع غربالگری این نوع سرطان است باید غربالگری را انجام بدهند. انجام آزمایش سالانه بررسی خون مخفی در مدفوع نیز ضروری به نظر می رسد ولی کولونوسکوپی روش دقیق تری محسوب می شود.






آن دسته از افرادی که ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ در آن ها بیشتر است باید 10 سال زودتر یعنی از 40 سالگی کولونوسکوپی را انجام بدهند. زمانی که فرد علائم نداشته باشد و به بیماری خاصی مبتلا نباشد می تواند بعد از کولونوسکوپی با توجه به صلاح دید پزشک، انجام مجدد این کار را به 10 سال بعد موکول کند.






در صورتی که مشخص شود فرد به سرطان روده بزرگ مبتلاست، در مان به چه شکل است؟


درمان کاملا به مرحله سرطان و قسمتی از روده که به سرطان مبتلا شده است بستگی دارد. اگر سرطان در مراحل اولیه و فقط مخاط را درگیر کرده باشد، برداشتن آن قسمت از مخاط که سرطانی شده است به وسیله کولونوسکوپی انجام می شود ولی در صورتی که سرطان از مخاط عبور کرده و به سلول های دیگر رسیده باشد، باید با جراحی قسمتی از روده را برداشت.






سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟


گاهی باید روده به طور کامل برداشته شود و به جای روده، کیسه (روده مصنوعی) گذاشته شود. در صورتی که متاستاز (سرطانی شدن قسمت های دیگر بدن به دلیل پیشرفت بیماری) مطرح باشد، شیمی درمانی هم باید انجام شود. اگر راست روده (رکتوم) دچار سرطان شده باشد علاوه بر شیمی درمانی، رادیوتراپی نیز ضرورت دارد.






اگر منشا سرطان روده بزرگ جای دیگری از بدن باشد درمان به چه شکل است؟


اگر سرطان روده بزرگ به دلیل متاستاز به وجود بیاید، یعنی تخمدان، رحم یا پروستات دچار سرطان شوند و به روده بزرگ متاستاز کنند، در چنین شرایطی درمان سخت تر خواهدبود. چون منشا سرطان روده بزرگ نیست و همه چیز به منشا سرطان بستگی دارد. درمان در چنین شرایطی بسیار متفاوت خواهدبود.






در صورت ابتلا به سرطان روده بزرگ و درمان آن، طول عمر بیمار به چه شکل خواهدبود؟


این مسئله نیز به شدت سرطان روده بزرگ بستگی دارد در شرایطی که سرطان روده بزرگ زود تشخیص داده شود و تنها مخاط روده را درگیر کند، طول عمر این دسته از افراد تفاوتی با افراد عادی ندارد، اما در صورت متاستاز پس از درمان، در 5 سال تنها 20 درصد احتمال زندگی وجود دارد.