دگرگونی های گردباد قطبی ناهید
۱۰ سال پیش (نوامبر ۲۰۰۵)، فضاپیمای ونوس اکسپرس سازمان فضایی اروپا (ESA) زمین را ترک کرد و سفر ۱۳۵ روزه ای به سوی ناهید را آغاز نمود. این فضاپیما تا پیش از پایان ماموریتش در دسامبر ۲۰۱۴، هشت سال را به بررسی ناهید گذراند.
یکی از هدف های ماموریت ونوس اکسپرس بررسی پیوسته ی جو این سیاره در دوره هایی بلند و در تلاش برای شناخت رفتار پویا (دینامیک) آن بود.
هوای (جو) ناهید چگال ترین هوا در میان سیاره های سنگی سامانه ی خورشیدی است و تقریبا به طور کامل از دی اکسید کربنتشکیل شده. این سیاره همچنین با لایه ای ضخیم از ابرهایی که به طور عمده از اسید سولفوریک درست شده اند در میان گرفته شده. آمیزه ی این دو (گاز گلخانه ای و لایه ی همیشگی ابر) به گرمایشی گلخانه ای انجامیده که سطح ناهید را بی‌اندازه داغ -بالاتر از ۴۵۰ درجه ی سانتیگراد- کرده و آن را از چشم ما پنهان ساخته است.
اگرچه بادها روی سطح این سیاره بسیار آرام حرکت می کنند -تنها با سرعت چند کیلومتر بر ساعت- ولی چگالی جو در این سطح به اندازه ای بالاست که نیروی وارده از این بادها بسیار بیشتر از نیروی بادهای بسیار سریع ترِ زمینی شده.
ولی بادهایی که در بالایی ترین بخش ابرها می وزند داستانشان به کلی متفاوت است. این بادهای فراز بلند سرعت هایی نزدیک به ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت دارند که خدود ۶۰ برابر سریع تر از چرخش خود سیاره است. این باعث پیدایش اثرهایی به ویژه پویا و پرسرعت در جو بالایی سیاره می شود که یکی از برجسته ترین آن ها "گردبادهای قطبی" این سیاره اند.
گردبادهای قطبی به دلیل این روی می دهند که تابش آفتاب در عرض های پایین تر بیشتر است. هنگامی که گازها در عرض های پایین گرم می شوند، از سطح بلند می شوند و رو به قطب ها حرکت می کنند، جایی که خنک شده و پایین می روند. این پایین رفتن به شکل چرخشی مارپیچ وار انجام می شود، مانند آبی که مارپیچ وار در چاهک حمام فرو می رود.
در مرکز گردباد قطبی، هوای پایین رونده ابرها را تا چند کیلومتر پایین تر می برد و به فرازهایی با دمای بیشتر می رساند. از همین رو "چشم گردباد" که در مرکز آنست را می توان به روشنی در نقشه های گرمایی-نور فروسرخ که دمای بالای ابرها را نشان می دهند دید: ابرها در هسته ی گردباد (رنگ زرد) نسبت به ناحیه ی پیرامون دمای بیشتری دارند، در نتیجه خود را به روشنی در این تصاویر نشان می دهند.
فضاپیمای ونوس اکسپرس نشان داده که گردبادهای قطبی ناهید یکی از تغییرپذیرترین ها در سامانه ی خورشیدی‌اند. این رشته عکس ها را همین کاوشگر با دستگاه VIRTIS خود از قطب جنوب ناهید در بازه ی زمانی فوریه ی ۲۰۰۷ (بالا، چپ) تا آوریل ۲۰۰۸ (پایین، راست) گرفته بود.
پیکره ی هسته ی این گردباد که پهنایش به طور معمول به ۲۰۰۰-۳۰۰۰ کیلومتر می رسد، در اثر برخورد بادهای پرآشوب به گونه ی چشمگیری تغییر می کند. دگرگونی روز به روز آن به گونه ایست که گاهی به شکل S در آمده، گاهی به شکل 8، گاهی یک مارپیچ ساخته، گاهی مانند یک چشم شده، و چیزهای دیگر.
پهنای هر یک از این نماها حدود ۴۰۰۰ کیلومتر است.
کاربر برتر مـاه
پاسخ با نقل قول