ای ایران ای مرز پرگهردر شهریور۱۳۲۳ در جریان جنگ جهانی دوم زمانی که نیروهای متفقین تهران را اشغال کرده بودند، حسین گل گلاب تصنیف سرای معروف از یکی از خیابان های تهران می گذشت.
گل گلاب از دیدنِ این صحنه به استودیوی روح الله خالقی (موسیقی دان) می رود
ک سپس کاغذ و قلم را بر می دارد و با همان حال می سراید:
ای ایران ای مرز پرگهر
ای خاکت سرچشمه ی هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای دشمن! ار تو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم...
همان جا استاد خالقی موسیقی و آهنگ این سرود را در آواز دشتی خلق می کند و بنان نیز آن را می خواند و ظرف یک هفته تصنیف "ای ایران" در یک ارکستر بزرگ اجرا می شود.
سرود «ای ایران» در مهر ماه سال ۱۳۲۳ در تالار دبستان نظامی [دانشکدۀ افسری فعلی] و در حضور جمعی از چهره‌های فعال در موسیقی ایران خوانده شد.
از ویژگی های شعر این سرود این است که تک تک واژه‌های به کار رفته در آن فارسی است و در هیچ یک از ابیات آن کلمه‌ای عربی یا غیر فارسی وجود ندارد.
دومین ویژگی سرود «ای ایران» در ساختار شعر آن است، به گونه‌ای که تمامی گروه‌های سنی می توانند آن را اجرا کنند و در تمامی مراکز آموزشی و حتی کودکستان‌ها قابلیت اجرا داشته باشد.
و سومین ویژگی‌ای که برای این سرود قائل شده‌اند، خواندن این سرود به لحاظ امکانات اجرایی است که به هر گروه یا فرد امکان می دهد تا بدون ساز و ادوات موسیقی نیز بتوان آن را اجرا کنند.
