ماه در ادبیات و اساطیر[ویرایش]
ماه را در فارسی ماج و ماس و مج و مهیر نیز گفتهاند. صورتهای این واژه در زبانهای ایرانی کهنتر مانگ بوده است.[۷] در ادبیات عرفانی همچنین گوهر شبچراع کنایه از ماه است.
در ستارهشناسی قدیم گفته میشد که خانهٔ ماه سرطان است و شرف او در ثور است و اینکه ماه در فلک اول است و یکی از کواکب یا سیارات سبعه است. در ادبیات فارسی تابان، شبگرد، ناشستهرو، مهرپرور از صفات و شمع، چراغ، مشعله، شعله، نقره چنبر، دایره، شیشه، ساغر، پیمانه، قرص، ترنج، سیب، نسرین، صندل، پنبه، گوی، کف، پنجه از تشبیهات ماه است.[۸]
در اساطیر میانرودان خدای ماه را ایزدبانو سین مینامند.
جو و خاک ماه[ویرایش]
جو کره ماه نسبت به جوّ زمین بسیار رقیق و ناچیز است و به این دلیل صدا در جوّ ماه منتقل نمیشود و سطح ماه مکانی خاموش و بیصداست. فقدان جوّ واقعی به این معنی است که در سطح ماه، مولکولهای هوا نیز وجود ندارند تا نور خورشید را بپراکنند و با این کار در آسمان ماه ایجاد رنگ کنند؛ به این دلیل، آسمان ماه همیشه سیاه است.[۱] نبودِ جو همچنین باعث میشود که شهابسنگهای کوچک و بزرگ که پیش از رسیدن به زمین در هوا میسوزند، در آسمان ماه نسوزند و بهآسانی به سطح ماه برسند و با شدت به آن اصابت کنند.[۱]
در كرهٔ ماه همچنین سنگ بازالت بهفراوانی یافت میشود. در زیر بیشتر سطح ماه، گدازههای بازالتی در جریاناند. پس از برخورد شهابهای کهن به سطح ماه به خاطر نازک شدن سطح،گدازههای بازالت به سطح راه یافت و بخشهای عظمیمی از رویه کره را پوشاند. این مناطق بازالتی و تیرهرنگ کره ماه به نام دریاوارهای ماه شناخته میشوند
اصله[ویرایش]
ماه نزدیکترین جِرم آسمانی به زمین است و کرهٔ ماه در حدود سیبرابر قطر زمین از زمین فاصله دارد. میانگین فاصلهٔ ماه تا زمین ۳۸۴٬۴۰۳ کیلومتر و قطر ماه ۳٬۴۷۶ کیلومتر است. بهخاطر این نزدیکیِ نسبیِ فاصله، ماه در آسمان شب تقریباً بهاندازهٔ خورشید دیده میشود، و گاه با گذر از جلوِ خورشید، باعث خورشیدگرفتگی نیز میشود.
مَهتاب نوری است که از خورشید آمده و از سطح ماه رو به کره زمین بازتابانده شده. نور تقریباً در مدت ۱٫۳ ثانیه فاصله بین زمین تا ماه را طی میکند.
توصیف ماه در شاهنامه فردوسی:چراغست مر تیرهشب را بسیچبه بد تا توانی تو هرگز مپیچچو سی روز گردش بپیمایداشود تیرهگیتی بدو روشناپدید آید آنگاه باریک و زردچو پشت کسی کو غم عشق خوَردچو بیننده دیدارش از دور دیدهم اندر زمان او شود ناپدیددگر شب نمایش کند بیشترترا روشنایی دهد بیشتربه دو هفته گردد تمام و درستبدان باز گردد که بود از نخستبود هر شبانگاه باریکتربه خورشید تابنده نزدیکتربدینسان نهادش خداوند دادبود تا بود هم بدین یک نهاد
رخلاف زمین، ماه نه دارای آب است، نه هوا، نه زندگی و نه میدان مغناطیسی. نمیتوان گفت که ماه کاملاً غیرفعال است، زیرا «ماهلرزه» را باید نشانهای از وجود نوعی حرکت در درون آن دانست. قطعاً ماه در دوران گذشته، آتشفشانهایی داشته است؛ اما غالب حفرههایی را که در آن میبینیم، نتیجه اصابت سنگهای آسمانی در اولین روزهای شکلگیری آن است. بعضی از این حفرهها عظیم اند عمق حفره نیوتون ۸٬۰۰۰ متر است. هنگامی که سفینه فضایی شوروی به نام لونا ۳ از پشت ماه عکس گرفت، دانشمندان دیدند که روی پنهان ماه درست مانند روی آشکار آن نیست. در آنجا، تعداد حفرهها بسیار بیشتر بود؛ اما به طور کلی، از حفرههای روی آشنای ماه کوچکتر بودند.
کاربر برتر مـاه
