قدیمی‌ترین نیایشگاه آریایی‌ها در میان مرزهای کشور ما در ملایر و روى تپه‌اى به ارتفاع ۳۷ متر که قدمتش به عصر آهن و اوایل استقرار مادها در ایران برمى‌گردد قرار داره.
نوشیجان نه تنها ازقدیمی‌ترین نیایشگاه‌های خشتی دنیا به شمار می‌ره، بلکه یکی از ناشناخته‌ترین بناهای کشوره. این بنای تاریخی در ۲۰ کیلومتری شمال غرب ملایر در مسیر جاده ملایر-جوکار بر روی صخره طبیعی مشرف برجلگه شورکات قرارگرفته و دارای دیدگاه وسیع وچشم اندازی زیباست که بدون شک درهزاره اول پیش از میلاد مورد توجه اقوام ماد قرار داشته. نوشیجان در لغت احتمالاً به معنی جایگاه نوش یا جایگاه انوش بوده و نوش یا انوش ظاهراً نام خانمی‌ست که بر این منطقه حکمرانی می‌کرده. تپه نوشیجان در سال ۱۳۴۳ خورشیدی مورد شناسایی قرار گرفت. در سال های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ طی ۶ فصل باستان شناسی توسط موسسه ی ایران شناسی بریتانیا به سرپرستی دیوید استروناخ عملیات کاووش و مرمت در تپه انجام پذیرفت.دستاورد فعالیت های این هیئت، شناسایی سه دوره ی معماری باستانی متعلق به دوران مادها، هخامنشیان و اشکانیانهآثار مکشوفه ی معماری مربوط به دوره ی ماد در تپه ی نوشیجان بر اساس مستندات دیوید استروناخ عبارتند از: بنای قدیمی جبهه ی غربی موسوم به اولین آتشکده، تالار ستون دار موسوم به آپادانا، معبد مرکزی یا دومین آتشگاه، اتاق ها و انبارها، تونل، حصار و دژ
ارگ نوشیجان
همدان - ملایر کیلومتر ۲۰ جاده ملایر به همدان - فرعی سمت چپ
کاربر برتر مـاه
