پیام ها:۱-لازمه‌ی ایمان، ثابت قدمی است. یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ... فَاثْبُتُوا۲-ما مأمور به ثبات قدم در جبهه ایم، «فَاثْبُتُوا»، امّا همین پایداری را هم باید از خدا بخواهیم. «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا»۳-فضای جبهه‌ی مسلمانان باید آکنده از یاد خدا باشد و هر چه مشکلات بیشتر باشد، نیاز به یاد خدا بیشتر است. «وَ اذْکُرُوا اللّهَ کَثِیراً»۴-یادی از خدا کافی نیست، باید خدا را بسیار یاد کنیم. «وَ اذْکُرُوا اللّهَ کَثِیراً»، زیرا اگر در بحران جنگ و حوادث جبهه، یاد خدا زیاد نباشد، امکان انحراف در هدف، عمل وشیوه بیشتر است.۵-در جبهه، باید یاد خدا، جایگزین یاد زن، فرزند، مال و... شود. «وَ اذْکُرُوا اللّهَ» چنانکه امام سجاد علیه السلام در دعای مرزداران می‌فرماید:خدایا! یاد مال و فرزندان و... را از دل رزمندگان ببر و بهشت را جلوی چشمشان جلوه بده.۶-پایداری و یاد خدا، رمز پیروزی در نبرد و رستگاری جاوید است. فَاثْبُتُوا وَ اذْکُرُوا اللّهَ ... لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ۷-میدان‌های نبرد وجبهه ها، یکی از مراکز رستگاری است. «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»وَ أَطِیعُوا اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرِینَ «۴۶»و از خداوند و فرستاده اش اطاعت کنید و با یکدیگر نزاع نکنید، که سست می‌شوید ومهابت و قوّتتان از بین می‌رود، و صبر کنید، همانا خداوند با صابران است.نکته ها:* در آیه‌ی قبل، به دو عامل از عوامل پیروزی مؤمنان یعنی «پایداری» و «یاد خدا» اشاره شد، و در این آیه، عامل اطاعت و وحدت مطرح است، چنانکه در آیه‌ی قبل به ثبات قدم از جهت جسم وظاهر اشاره شد و در این آیه، از صبر در جنبه‌ی روانی و باطنی یاد شده است.* «ریح» باد، کنایه از قدرت و شوکت است، همچون بادی که پرچم‌ها را به اهتزاز در می‌آوردو نشانه‌ی برپایی، کامروایی و عظمت است. اگر در سایه‌ی اختلاف و نزاع، این عظمت بر باد رود، خوار و حقیر می‌شوید. همان گونه که اگر باد لاستیک ماشین و یا توپ ورزشی خارج شود، بسیاری از حرکت ها، سفر‌ها و ورزش‌ها تعطیل می‌شود.* اتّحاد و یکپارچگی و دوری از اختلاف و تفرقه، از دستورات اکید الهی است که در آیات متعدّد به آن فرمان داده است و این فرمان باید در تمام زمینه‌ها رعایت شود، مخصوصاً در حال جنگ و درگیری با دشمن که ضرورت بیشتری دارد، چنانکه خداوند در سوره صف از اتحاد، نظم و هماهنگی مجاهدان تعریف کرده است. «إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ»پیام ها:۱-جهاد، باید با فرماندهی رهبر مسلمانان و به فرمان خدا و رسول (و جانشینان بر حقّ) او باشد. إِذا لَقِیتُمْ فِئَهً فَاثْبُتُوا ... وَ أَطِیعُوا اللّهَ وَ رَسُولَهُ۲-قانون و رهبر الهی، محور وحدت و اتحاد است. «أَطِیعُوا اللّهَ وَ رَسُولَهُ» («أَطِیعُوا» به قوانین الهی و «رَسُولَهُ» به رهبر آسمانی اشاره دارد)۳-نزاع، شما را از درون پوک ساخته و از بیرون، بی آبرو میکند. «فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ» (در طول تاریخ، چه ضعف‌ها و شکست‌هایی که به خاطر عمل نکردن به این آیه، نصیب مسلمانان شده است!)۴-در اطاعت و وحدت، پایدار باشیم و اگر چیزی بر خلاف میل ما بود، یا بر خلاف میل ما عمل شد، صابر باشیم و یکدیگر را تحمّل کنیم. «وَ اصْبِرُوا»۵-ایمان به اینکه خداوند با صابران است، انسان را به صبر و پایداری سوق می‌دهد. «وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرِینَ»۶-نصرت و امداد الهی، با صابران است. «إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرِینَ»وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النّاسِ وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللّهِ وَ اللّهُ بِما یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ «۴۷»و مثل کسانی نباشید که از روی سرمستی و خودنمایی و غرور و ریا در برابر مردم، از خانه‌های خود (به سوی جبهه) خارج شدند و مردم را از راه خدا بازمی داشتند وحال آنکه خداوند، به آنچه انجام می‌دهند احاطه دارد.
نکته ها:* چون کاروان تجارتی ابوسفیان-از دست مسلمانان-سالم به مکّه رسید، ابوسفیان به ابوجهل پیغام داد که ما به سلامت به مکّه رسیدیم، شما که برای یاری ما رفته اید، برگردید.ابوجهل مغرورانه گفت:تا مسلمانان را سرکوب نکنیم و به افتخار پیروزی شراب ننوشیم و قدرت خود را نشان ندهیم، برنمی گردیم. امّا سرانجام شکست خوردند و ابوجهل در آن جنگ، جام مرگ را نوشید.* در این آیه و دو آیه‌ی قبل، عوامل موفقیّت چنین بیان شده است:ثبات قدم، یاد خدا، اطاعت از رهبری، پرهیز از اختلاف، صبر، پرهیز از غرور، ریا و دنیاطلبی.پیام ها:۱-غرور و ریا، از آفات قدرت در جبهه‌ی جنگ است. «خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النّاسِ»۲-تفاوت اصولی جنگ‌های اسلامی و غیر اسلامی در هدف است. هدف مسلمانان از جنگ، رفع فتنه است (آیه‌ی ۳۹ این سوره)، امّا هدف دیگران، سلطه جویی و قدرت نمایی است. «بَطَراً وَ رِئاءَ النّاسِ»۳-هنگام عزیمت به جبهه، نیّت خود را خالص سازید و به فکر خودنمایی نباشید. «رِئاءَ النّاسِ» (گرچه سیاق آیات، به جنگ بدر مربوط می‌شود، امّا شامل منافقان که ریاکارانه و برای خودنمایی و یاشایعه پراکنی و تضعیف روحیه به جبهه می‌روند نیز می‌شود.)۴-جبهه‌ی باطل برای بستن راه حقّ و جلوگیری از حرکت معنوی و الهی جامعه، تلاش میکند. «وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللّهِ»۵-دشمنان بدانند با همه تلاشی که در برابر خدا می‌کنند، امّا هرگز از تحت قدرت الهی خارج نمی‌شوند. «وَ اللّهُ بِما یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ»
